اخبار پژوهشکده اخلاق و روانشناسی اسلامی
نشست علمی «خانواده و چالش‌های اخلاقی آشنایی برای ازدواج» برگزار شد
برگزاری سلسله نشست های چالش های اخلاقی خانواده معاصر ایرانی به همت گروه اخلاق کاربردی پژوهشگاه قرآن و حدیث
بیست و یکمین شماره از دوفصلنامه علمی پژوهشی پژوهشنامه روان شناسی اسلامی منتشر شد
بیست و یکمین شماره از دوفصلنامه علمی پژوهشی "پژوهشنامه روان شناسی اسلامی" به صاحب امتیازی پژوهشگاه قرآن و حدیث با 6 مقاله روان شناسی اسلامی ویژه پاییز و زمستان 1403 منتشر شد.
دومین نشست علمی اخلاق زایش؛ خانواده و مسئله فرزندآوری برگزار شد
برگزاری سلسله نشست های چالش های اخلاقی خانواده معاصر ایرانی به همت گروه اخلاق کاربردی پژوهشگاه قرآن و حدیث
بیست و سومین شماره از فصلنامه علمی - پژوهشی «اخلاق پژوهی» منتشر شد.
بیست و سومین شماره از فصلنامه علمی ـ پژوهشی "اخلاق پژوهی" با 6 مقاله ویژه تابستان 1403منتشر شد.
اعضای هیات علمی و پژوهشگران
یادداشت های پژوهشگران
نشست داووس، هوش مصنوعی، و چالش‌های اخلاقی پیشِ رو
✅ پنجاه و پنجمین نشست سالیانه «مجمع جهانی اقتصاد» ۲۰ تا ۲۴ ژانویه ۲۰۲۵م (۱ تا ۵ بهمن ۱۴۰۳) در شهر داووس سوئیس برگزار شد. «همکاری برای عصر هوشمند»، استفاده از «هوش مصنوعی» و توجه به پیامدهای آن، از مهم ترین موضوعاتی است که در نشست امسال و سال های گذشته مورد توجه اعضا قرار گرفت. طبیعتا در اجلاسی که عمده شرکت کنندگان آن دارای مسوولیت های سیاسی و اقتصادی (و حتی مدیران شرکت های بزرگ هوش مصنوعی) هستند و موضوعاتی که مطرح می کنند از همین منظر است نمی توان انتظار داشت که مباحث اخلاقی به طور جدی مطرح شود، اما از آنجا که آنچه در این اجلاس مطرح می شود تا حد زیادی بیانگر افق نگاه و سمت و سوی سیاست های کلان کشورها نسبت به آینده است، و خود این سیاست ها و برنامه ها، و اجرای آنها می تواند پیامدهای اخلاقی هم داشته باشد، لازم است که از منظر اخلاقی هم به مباحث مطرح شده در این اجلاس توجه شود. یادداشت حاضر در این راستا نوشته شده است.
وظایف والدین و روحانیون درباره زیست اخلاقی نوجوانان در فضای مجازی
رویکرد جدید جامعه ایران خصوصا نسل نوجوان آن در استفاده از فناوری های اطلاع رسانی جدید، و استقبال آنان از فضای مجازی و به صورت ویژه، شبکه اجتماعی اینستاگرام ، فرصت ها و تهدیدات اخلاقی را با خود به همراه آورده است. از این رو، بررسی این موضوع پیچیده، می طلبد که ما راه حلی در خصوص مواجهه نسل نوجوان در شبکه های اجتماعی با استفاده از ظرفیت مربیان خانواده، یعنی والدین، و مربیان دینی، یعنی روحانیت آگاه، جهت تربیت اخلاقی این نسل پیدا کنیم. چرا که معتقدیم این دو گروه می توانند تاثیر عمیق و شگرفی را بر نوجوانان و حضور اخلاقی آنان در فضای مجازی داشته باشند.
_crop.JPG)
گل به حریف، یا پاس گل به خودی؟ چالش اخلاقی نقد راهبران جامعه
اگر کسی بخواهد به وظیفه اخلاقی خود عمل کند و کنشگر باشد باید چطور عمل کند؟ پاسخ این سؤال عبارت است از برخورداری از دو خصوصیت: «همه جانبه گروی» و «ملایمت با دوستان و غلظت با دشمنان».
کارکردهای فضای مجازی برای ایفای مسوولیت اخلاقی والدین امروزی
جستار حاضر در پی پاسخ به این سوال است که: والدین از فضای مجازی چه استفاده های «مثبتی» درباره فرزندان خود می توانند داشته باشند؟ متاسفانه والدین در مواجهه با فناوری اطلاعات برای ایفای نقش والدگری خود با چالش‌های متعددی مواجه هستند، به گونه ای که تعدد مسائل و مشکلات گاهی آنها را از مزایای استفاده از این فضا غافل می‌کند، اما بی تردید این فناوری می تواند ابزاری بسیار سودمند برای آنان جهت ایفای مسوولیت خود نسبت به فرزندان شان باشد.
سه گام نخست پژوهش
سه گام نخست هر پژوهش عبارت‌اند از: 1. حس کردن مشکل 2. تبیین مسئله 3. پیشینه‌پژوهی فهم ضرورت این مراحل و ترتب آنها بر هم به تصحیح ذهنیت دانشجویان و پژوهشگران درباب پژوهش کمک شایانی خواهد کرد.
آیافیلترینگ قابل ارزشداوری اخلاقی است؟
آیا مسئله فیلترینگ را می توان به عنوان موضوعی که علم اخلاق به آن ورود کند در نظر گرفت و درباره آن از منظر خوب و بد اخلاقی سخن گفت یا خیر؟ در پاسخ اجمالا باید گفت: بله. به این دلیل که هر فعل اختیاری می‌تواند مورد ارزشداوری اخلاقی قرار بگیرد و فیلتر کردن هم طبیعتاً بخش‌های زیادی از آن افعال اختیاری است، چه از سوی سیاستگذاران، چه ناظران و مجریان، و چه مخاطبان. بنابراین قابل بررسی اخلاقی است.
کارکردهای اخلاق عملی و اخلاق کاربردی برای ترویج اخلاق در جامعه
اخلاق عملی و اخلاق کاربردی مکمل یکدیگر هستند و هیچ کدام از دیگری بی‌نیاز نیست. اخلاق عملی باید کماکان در جای خود برجسته باشد و اخلاق کاربردی نمی تواند جایگزین آن شود. بنابراین، توجه همزمان به اخلاق عملی و اخلاق کاربردی ضرورت دارد، و هر دوی این های می تواند به ترویج اخلاق در جامعه یاری رساند.
حوزه های علمیه، و ضرورت تربیت اخلاق‌پژوه متخصص هوش مصنوعی
حوزه علمیه باید در باب مسایل اخلاقی هوش مصنوعی پیشگام باشد و بداند که مخاطب آگاه امروز به اقیانوسی از اطلاعات دسترسی دارد و این مسئولیت حوزه علمیه را سنگین‌تر می‌کند. شناسایی چالش‌های اخلاقی هوش مصنوعی، تدوین آیین‌نامه و تبیین و نقد دیدگاه‌های اخلاقی غیراسلامی از منظر آموزه‌های اخلاقی اسلام، آموزش و تربیت اخلاقی مرتبطان هوش مصنوعی از کاربران عادی تا نهادهای سیاست‌گذار، و تامین پیوست اخلاقی هوش مصنوعی از جمله وظایف نهاد روحانیت است. روحانیون باید توجه کنند که با وجود ورود اینترنت و فضای مجازی از چند دهه قبل به کشور، با این وجود ما در ابعاد مسائل اخلاقی فضای مجازی دست‌مان خالی است و در زمینه این موضوعات کتاب‌های بنیادین، مأخذشناسی جامع و بانک موضوعات نداریم. نبود نیروی اخلاق‌پژوه متخصص را می توان علت‌العلل اقدامات انجام‌نشده در عرصه اخلاق فضای مجازی و هوش مصنوعی دانست. بنابراین، تا زمانی که در عرصه تربیت نیرو کمبود وجود داشته باشد کار عمیقی صورت نمی‌گیرد.
.jpg)
.jpg)