جمعه 21 دی 1403

باید برای تک تک احادیث شناسنامه نوشت

حجت الاسلام المسلمین سیدمحمدکاظم طباطبایی:

باید برای تک تک احادیث شناسنامه نوشت، ما میراث‌دار فرهنگ بزرگ و عظیمی هستیم که باید نسبت به آن کار‌های دقیق، آکادمیک و علمی انجام دهیم. این میراث به سبب مجاهدت عالمان زیادی به دست ما رسیده است.

این تراث حدیثی در روزگار فعلی با هجوم‌هایی روبرو شده است. این هجوم‌ها امر تازه‌ای نیست ولی به سبب ابزار رسانه در گسترده وسیعی منتشر می‌شود. مثلاً متن کوچکی به صورت وسیع منتشر شده و برخی از مخاطبان ناآگاه را دلزده می‌کند. البته گاهی ما نیز در انتشار این مطالب مقصریم.

در فضای فعلی هرکسی نظر افراطی‌تری بدهد به شهرت می‌رسد. یک نفر ادعا می‌کند که فقط پنج هزار حدیث معتبر داریم و فرد دیگری در طرف دیگر ادعا می‌کند که دوازده هزار حدیث داریم. یعنی هرکسی که در طرف افراط یا تفریط نظری بدهد، مطرح می‌شود.

 باید به دنبال شناسنامه‌دار کردن تک تک روایات باشیم. امروزه هرکدام از افراد شناسنامه‌ای دارند که در آن نام پدر و مادر و تاریخ تولد او ثبت شده است. این کار باید نسبت به میراث گرانقدر حدیثی شیعه هم انجام شود. یعنی لازم است برای هر متن بلند یا کوتاه حدیثی یک شناسنامه داشته باشیم.

 در این شناسنامه باید اطلاعات کامل وجود داشته باشد:

نسخه‌های متفاوتی که از این گزارش وجود دارد چیست و سبب صدور روایت اگر در جایی آمده چگونه نقل شده است؟ راوی یا راویان آن چه کسانی هستند و چگونه و با چه عبارتی آن را نقل کرده‌اند؟ نسخه بدل‌ها چیست؟ تفاوت نقل‌ها و تقطیع‌هایی که راجع به آن رخ داده چیست؟ مویدات قرآنی و روایی آن چیست؟ قرآن وثوق صدوری یعنی قرائنی که با بررسی محتوا و قرائن پیرامونی اعتماد ما را به حدیث بیشتر می‌کند، آن چیست؟ متون مشابهی اگر در متون اهل سنت یا سایر فرقه‌ها دارد چیست؟ نقاط ابهامی که ممکن است در روایت باشد چیست؟ مشکل الحدیثی که در واژه و متن هست چیست؟ تبیین‌های متفاوت علماء نسبت به آن روایت آمده چیست؟ آیا روایت در دوره کهن مقبول علماء بوده است یا خیر؟ در دوره میانی با این روایت چگونه برخورد کرده‌اند؟ وجود یک روایت در مدرسه حدیثی قم و بغداد چگونه بوده است؟ سیر انتقال از مدرسه حدیثی کوفه چگونه بوده است؟ همه این مباحث باید در کنار هم، در یک پوشه باشد. این‌ها می‌تواند متن را دقیق‌تر و روشن‌تر کند.