به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه قرآن و حدیث، کرسی علمی ترویجی "تحلیل انتقادی رویکرد اصولیون در تبیین دایره حجیت قاعده لطف" با ارائه دکتر مهدی نصرتیان اهور، دانشیار دانشگاه قرآن و حدیث و با حضور حجت الاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار؛ استاد دانشگاه تهران و رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث و رئیس انجمن کلام اسلامی حوزه به عنوان ناقد و دکتر ابراهیم شفیعی سروستانی به عنوان مدیر جلسه در روز دوشنبه 6  مرداد ماه  1404 به صورت حضوری و وبیناری در سالن جلسات دارالحدیث برگزار شد.

دکتر مهدی نصرتیان اهور در ابتدای این جلسه گفت: کرسی "تحلیل انتقادی رویکرد اصولیون در تبیین دایره حجیت قاعده لطف" با پیش فرض پذیرش وجوب قاعده لطف، به تحلیل رویکردهای مقید وجوب می پردازد و از پرداختن به نقد ادله وجوب قاعده لطف پرهیز می شود، زیرا در کرسی دیگری این مسئله ارزیابی گردیده است و اکنون با این پیش فرض بحث صورت می گیرد که اگر کسی وجوب قاعده لطف را بپذیرد آیا باید آن را به صورت مطلق بپذیرد و یا می تواند آن را مقید نماید و به صورت مقید قبول کند.

ایشان در بیان رویکردهای مختلف در مقید کردن وجوب لطف گفت: در این رابطه می توان به شش مقید اشاره کرد:

مقید اول: وجوب لطف مقید به لطف تنجیزی است و لطف تعلیقی بدون حاصل شدن معلق علیه واجب نیست.

مقید دوم: وجوب لطف مقید به لطف مطلق است و لطف مشروط بدون حاصل شدن شرط واجب نیست.

مقید سوم: وجوب لطف مقید به لطف متعارف است . لطف غیر متعارف واجب نیست.

مقید چهارم: وجوب لطف مقید به لطف محصل است و لطف مقرب واجب نیست.

مقید پنجم: وجوب لطف مقید به لطف در غیر مستقلات عقلیه است و لطف در مستقلات عقلیه واجب نیست.

مقید ششم: وجوب لطف، مقید به لطف واقعی است و لطف تخیلی واجب نیست.

دکتر مهدی نصرتیان اهوردر ادامه اظهار داشت: هیچ یک از این مقیدهایی که بیان شد صحیح نیست چرا که اگر کسی وجوب لطف را پذیرفت باید بدون هیچ قیدی آن را بپذیرد. البته اصل تقسیم لطف به واجب و مستحب مورد قبول همه اندیشمندان است منتهی برای این تقسیم نیز تبیینی مطرح است که باید در جلسه مستقلی به آن پرداخته شود.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار که به عنوان ناقد و دیگر سخنران این جلسه حضور داشت در ارزیابی دیدگاه دکتر نصرتیان گفت: در مقاله و حتی ارائه کرسی، اقوال صرفا به صورت اشاره گزارش شده است بدون اینکه نقل قول و عبارتی از صاحب نظران ذکر شود تا ارزیابی بر اساس کلماتشان صورت بگیرد و صحت و سقم انتساب نظریه معلوم شود. علاوه بر این با توجه موضوع کرسی (تحلیل انتقادی دیدگاه اصولیون در تبیین دایره حجیت قاعده لطف) انتظار می رفت برای هر یک از دیدگاه های شش گانه مثال هایی از علم اصول ذکر می شد در حالی که همه مثال ها از علم کلام است.

استاد دانشگاه تهران در ادامه افزود: به هنگام تحلیل این نظریات احتمالاتی مطرح می شود که خود این احتمالات قابل تامل است و برخی از آنها اساسا صحیح نیست.

رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث با قبول و وارد دانستن برخی نقدها به رویکردها گفت: معتقدم با وجود دلیل بر وجوب لطف، دیدگاه های تفصیل دهنده مذکور بی معناست. مثلا دیدگاه فرق گذار بین لطف متعارف و غیر متعارف یا لطف واقعی و تخیلی یا لطف در مستقلات و غیر مستقلات و لطف مطلق و مشروط با تبیین های ارائه شده قابل پذیرش نیست.

ایشان اظهار داشت: با توجه به مطالبی که در کتاب قواعد کلامی نیز به آن اشاره کردیم، می توان از دو نظریه تفصیل دهنده دفاع کرد و آنها را پذیرفت. تفصیل بین لطف محصل و مقرب و لطف تنجزی و تعلیقی قابل پذیرش است زیرا یکی از شرایط وجوب لطف خالی بودن از مفسده است و ممکن است فعلی در عین لطف بودن با مفسده همراه باشد که آن مفسده مانع وجوب لطف و تحقق آن گردد. کما اینکه در لطف مقرب آن موردی را که خداوند علم داشته باشد مکلف حتی با انجام گرفتن لطف نیز اطاعت را برنخواهد گزید در این صورت انجام چنین لطفی در حق او واجب نیست.

رئیس انجمن کلام اسلامی حوزه در پایان تاکیدکرد: دیدگاه منتسب به آیت الله خوئی نیاز به تامل بیشتر دارد زیرا ایشان اساسا لطف را واجب نمی داند. لذا انتساب دیدگاه تفصیل بین لطف متعارف و غیر متعارف به ایشان نیاز به بررسی دارد و باید گفت دیدگاه اصلی ایشان نیست و با فرض پذیرش لطف چنین دیدگاهی را مطرح کرده است.

 دریافت اخبار و برنامه های پژوهشگاه قرآن و حدیث در پیام رسان ایتا

https://eitaa.com/quran_hadith