به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه قرآن و حدیث، دکتر عبدالله عمادی؛ عضو هیأت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث در اولین نشست از سلسله نشست های علمی چالش های اخلاقی خانواده معاصر با موضوع "اخلاق زایش؛ خانواده و مسئله فرزندآوری" با طرح این بحث که "آیا بچه دار شدن، مسئولیت اخلاقی است؟" با ذکر این نکته که فعل فرزند آوری به صورت کلی یک فعل از افعال انسان است که در مقام عمل و اجرا باید توسط دو فرد به عنوان زن و شوهر محقق شود گفت: صرف نظر از کسانی که از اساس با اخلاقی بودن زایش مشکل دارند، برخی افراد با توجه به شرایطی که در آن قرار دارند،‌ دغدغه و اهتمام مسئولیت بچه دار شدن را دارند و آن را اخلاقی نمی دانند.

ایشان در ادامه ابراز داشت: در ارزیابی پدیده زایش به عنوان یک مسئولیت،‌ دیدگاه های مختلفی وجود دارد، از جمله: طبیعی بودن و همراهی با طبیعت،‌ مسئولیت دینی و ‌اجتماعی، و دیگرگرایی اخلاقی.

وی افزود: دیگرگروی در فرزند آوری به این معنا است که آنچه باید معیار ارزیابی اخلاقی فرزند آوری قرار بگیرد،‌ اصل رابط والد ـ فرزندی است. در این راستا به جز رابطه والد ـ فرزند، ‌روابط دیگری نیز شکل می گیرد. مثل رابطه پدربزرگ‌،  مادربزرگ ـ نوه‌، و سایر انسابی که حول یک زایش به وجود می آید.‌ 

عضو هیأت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث اظهار داشت: دیگرگروی را به دو قرائت می توان توضیح داد و ارتباط آن را با فرزند آوری روشن کرد. ۱. دیگرگروی شهودی یا عاطفه گرا‌ ۲. دیگرگرایان منطقی.

وی در بیان دیگر گروی شهودی یا عاطفه گرا گفت: دیگرگروی در این قرائت،‌ عبارت دیگری از عاطفه گرایی و اخلاق محبت است که براساس آن همواره باید از قاعده ای پیروی کرد یا کاری انجام داد که بیش از هر قاعده و کار دیگری نمودار محبت است. طبق این نظریه «هر چیزی که عواطف انسان را تأمین کند و هر رفتاری که موجب اشباع عاطفه شود دارای مرتبه ای از خیر اخلاقی است. در مقابل، هر رفتاری که عواطف آدمیان را جریحه دار سازد شر اخلاقی است».

ایشان  افزود: وجه دیگری از دیگرگرایی عاطفه گرا را از منظر اخلاق مراقبت می توان به خصوص برای زنان، این گونه تقریر کرد: در اخلاق مراقبت مسئولیت اصلی انسان، پاسداری و حفاظت از رابطه ها، پذیرندگی و گشودگی و دلواپسی نسبت به دیگران و خویشتن را در دسترس آنها قراردادن بدون منت، همراه با همدلی و همدردی است. با زایش، سیستم تربیت و مراقبت از فرزند، در فضای خانواده با وجود دو نفر یعنی پدر و مادر به عنوان تأمین کننده نیازهای زیستی و روانی نوزاد صورت می گیرد.

دکتر عمادی در ادامه در توضیح دیگرگرایان منطقی گفت: در قرائت دیگر از دیگرگرایی، شهود و عواطف را نادیده می گیریم و بر اساس استدلال‌ها و تحلیل‌های منطقی، در صدد برمی آییم که به نیازها و خیر دیگران توجه کنیم. فرزندآوری از این نگاه، می تواند اینگونه ارزیابی شود که انسان با تولید نسل، به خیر و منفعت دیگران، به ویژه نسل‌های آینده، کمک می کند.

وی در پایان افزود: در بررسی مسئولیت اخلاقی فرزندآوری، در واقع از مسئولیت فرد برای آمیزش و تلقیح سخن می گوییم، اما چون ممکن است نتیجه این کار، تولد یک انسان باشد، از «مسئولیت‌پذیری انسان نسبت به نتایج بلندمدت اعمالش» باید سخن بگوییم که چقدر است و چه شرایطی دارد.

حجت الاسلام دکتر حسینعلی رحمتی؛ عضو هیات علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث به عنوان دیگر سخنران این نشست با طرح این بحث که «تاثیر فضای مجازی بر نگرش اخلاقی به فرزندآوری» چیست؟ گفت: هدف بحث تبیین محتوای فرزندستیزانه در فضای مجازی است و مخاطبان این نشست، اخلاق پژوهان مسائل خانواده، ‌اخلاق پژوهان فضای مجازی، ‌سیاستگذاران و برنامه ریزان اخلاقی و تربیتی جامعه و کاربران فضای مجازی به ویژه والدین است.

ایشان در ادامه با اشاره به نسبت فرزندآوری و اخلاق گفت: در این زمینه سوالات مختلفی مطرح است از جمله این که "چه عواملی روی اخلاقی دانستن یا ندانستن فرزندآوری تاثیر دارد؟" که در پاسخ می توان به عوامل مختلفی اشاره کرد که یکی از آنها «فضای مجازی» است. برای بررسی این موضوع باید به دو نظریه توجه کرد: یکی نظریه "کارکرد دوگانه اخلاقی" و دیگری نظریه "عاملیت و روایتگری" فضای مجازی.

وی در ادامه به کژ کارکردهای فضای مجازی درباره فرزند آوری اشاره کرد و گفت: این موارد باعث می شود که افراد نسبت به فرزندآوری نگرشی منفی پیدا کنند و آن را کاری غیراخلاقی بدانند. برخی از فکت ها و کژکارکردهایی که فضای مجازی و به ویژه شبکه های اجتماعی مثل اینستاگرام برای ایجاد ذهنیت منفی به فرزندآوری ارائه می کنند از این قرار است: 1. القای مزاحمت بچه ها برای زندگی راحت و شاد 2. کثیف کردن خانه توسط بچه ها و مستاصل شدن والدین 3. هزینه بالای اقتصادی و مشکلات تهیه پوشاک و مدرسه و خوراک آنها 4. بی وفایی فرزندان نسبت به والدین (مثلا گذاشتن والدین در خانه سالمندان) 5. ترویج جایگزین های فرزندآوری مثل حیوانات خانگی 6. پرتوقع بودن بچه های امروزی 7. نشان دادن خانواده های پرجمعیت به عنوان خانواده های بدبخت و خانواده های بدون فرزند یا کم جمعیت به عنوان خانواده های خوشبخت 8. ضدارزش دانستن ازدواج

ایشان در پایان افزود: ممکن است ساخت و انتشار ویدیوهایی که این گونه موضوعات را ترویج می کنند صرفا برای سرگرمی و جذب فالوور و تبلیغات باشد، ولی بهرحال به صورت غیرمستقیم تاثیرات خود را به صورت نظری (تغییر سامانه معرفت شناختی فرد نسبت به غیراخلاقی بودن فرزندآوری) و عملی (یعنی عدم اقدام به فرزند آوری) بر روی افراد خواهد گذاشت.

لازم به ذکر است اولین نشست از سلسله نشست های علمی چالش های اخلاقی خانواده معاصر با موضوع  "اخلاق زایش؛ خانواده و مسئله فرزندآوری" با ارائه دکتر عبدالله عمادی؛ عضو هیأت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث و حجت الاسلام دکتر حسینعلی رحمتی؛ عضو هیأت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث روز چهارشنبه 8 اسفند ماه 1403 در سالن جلسات پژوهشگاه قرآن و حدیث به صورت حضوری و وبیناری برگزار شد.

اخبار و برنامه های پژوهشگاه قرآن و حدیث در پیام رسان ایتا

https://eitaa.com/quran_hadith