به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه قرآن و حدیث، حجت الاسلام دکتر سیدمحمدحسن حکیم، عضو هیات علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث به عنوان سخنران این نشست گفت: ایده پردازی مرحوم آیت الله بروجردی و محوریت بازیابی فضای صدور روایت، دو رکن اصلی بحث در معرفی کتاب «مدارک فقه اهل السنة علی نهج وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة» است.

حجت الاسلام حکیم با اشاره به دیدگاه ویژه آیت الله بروجردی در تحلیل گزاره های تاریخی اظهار داشت: آیت الله بروجردی که از شخصیت های کم نظیر در میان عالمان امامیه است، در مقام تحلیل دلالی حدیث یا همان فرایند فقه الحدیث ـ به عنوان مقدمه ای اساسی از مقدمات استنباط حکم شرعی ـ بر ضرورت بازسازی فضای صدور روایات تاکید دارد.

وی افزود: آیت الله بروجردی در بحث های اصولی که از ایشان باقی مانده، بر ضرورت و لزوم تدارک قرائن متصله ومنفصله برای فهم احادیث تاکید می کند.

ایشان اظهار داشت: مرحوم بروجردی تصریح دارد که «یکی از قرائن منفصله ضروری برای فهم احادیث اهل بیت علیهم السلام، متون و گزاره های حدیثی اهل سنت است». التفات و بهره گیری از احادیث اهل سنت کوتاه ترین مسیر بازیابی فضای صدور روایات اهل بیت علیهم السلام است.

عضو هیات علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث در ادامه افزود: در نگاه آیت الله بروجردی اگرچه مصادیقی چون نظارت فیما بین کلمات فقیهان معاصر معصوم و نظارت و به جریان های حاکم در عصر معصوم می تواند بر جوانبی از فقه الحدیث روایات اهل بیت علیهم السلام اثرگذار باشد؛ اما نقطه تاکید جدی آیت الله بروجردی بر نفس احادیث، کلمات وآراء اهل سنت یا موضوعیت داشتن خود ایشان نیست، بلکه آیت الله بروجردی مجموع گزاره ها را قرائن و دلائل و علائم و نشانه هایی می داند که نقش مقدمی و تمهیدی بر شناسایی گفتمان رایج در عصر معصوم دارند که از رهگذر آن می توان حدود موضوعات و مسائل مطروحه در عصر معصوم را کشف نمود؛ و این مهم ترین کاربستی احادیث و آراء اهل سنت در فهم روایات فقهی اهل بیت علیهم السلام است. چراکه مدالیل و مفاهیم تابع موضوع است و حسب موضوع معنا می یابد و ابعاد ن روشن می شود.

ایشان اظهار داشت: آیت الله بروجردی این مهم را در بحث فقهی تطبیق کرده و تلقی و برداشت های فقیهان را نسبت به حدیث فقهی اهل بیت علیهم السلام تابع حدود موضوعات مطروح در عصر معصوم مورد نقادی قرار می دهد.

حجت الاسلام سیدمحمدحسن حکیم با اشاره به این نکته که ایده شهرت یافته به اسم آیت بروجردی مطلب ابداعی نیست و از دیرباز امری متداول در میان فقیهان امامیه بوده است گفت: این مطلب هم از روش شناسی های تلاش فقیهان از قدما تا به امروز قابل درک و هم فراتر از آن، از زمان وحید بهبهانی مورد تصریح فقیهان است و از آن با تعبیر لزوم تدارک قرائن عصری یاد کرده اند.

وی افزود: وجه اشتهار این معنا به اسم آیت الله بروجردی به جهت نقش آفرینی ایشان در روشمند سازی قاعده است، در حقیقت آیت الله بروجردی نسبی بودن قرائن عصری و نقصان آن در مقام استناد و استدلال را بر پایه متون وگزاره های اهل سنت مرتفع نمود وآن را قابل ردیابی ونقد کرد. از همین جهت است که این مطلب به حق به نام ایشان اشتهار یافته است.

ایشان گفت: آیت الله بروجردی بر دو رکن مهم تأکید دارد : یکی نقش مسائل و موضوعات مطروحه در عصر معصوم و تاثیر آن بر فهم روایات ؛ و دیگری کاربست روایات اهل سنت در بازیابی فضای صدور و گفتمان رایج که بستر شناخت مسائل و موضوعات مطروحه در عصر معصوم است.

عضو هیات علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث با اشاره به اهتمام آیت بروجردی به تدوین جامعی که در بر دارنده این دست قرائن باشد افزود: متأسفانه در ایام حیات شریف آیت الله بروجردی این مهم به انجام نرسید. با توجه به ناتمام ماندن کار در زمان آیت الله بروجردی و با توجه به مشکل جدی تفاوت فضای فکری فرهنگی میان مذاهب اسلامی که مانع دستیابی به قرائن حداکثری می شود؛ بر پایه همان ایده آیت الله بروجردی و با بهره گیری از اشراف و اطلاع بر مصادر مذاهب اسلامی و همفکری با عالمان مذاهب اسلامی، تدوین کتاب مدارک فقه اهل السنة آغاز شد.

وی در مورد کتاب مدارک فقه اهل السنة گفت: در تدوین کتاب مدارک، کتاب شریف وسائل الشیعه جناب شیخ حر عاملی رحمت الله علیه محور و پایه قرار گرفته است. دلیل محوریت بخشی به وسائل الشیعة در این پژوهش آن است که وسائل افزون بر میان داری در میان عالمان امامیه و اهتمام فقیهان بدان، در نوع خود در جهان اسلام کتابی بی مانند است، دانشنامه ای با بیش از ۱۰ هزار مدخل و بیش از ۳۵ هزار حدیث.

ایشان در ادامه افزود در این پژوهش منابع معتبر مذاهب اسلامی برای بازیابی گزاره های دو قرن اول محور قرار گرفته و از بهره گیری مصادر نادر و شاذ و مطرود اجتناب شده است.

 وی متون و محتوای گردآوری شده را اعم از احادیث و آثار دانست و گفت: از میان آن ها با شاخص های روشن تمایز و تفکیک صورت پذیرفته است. که در این کتاب مجموع گزاره های موافق و مخالف جمع شده تا از رهگذر آن بتوان گفتمان را بازیابی نمود و مراد معصوم را کشف کرد.

دکتر حکیم در پایان از آثار و نتایج مترتب بر این پژوهش را به ردیابی حجم گسترده ای از متون مشترک حدیثی میان مذاهب اسلامی دانست و بر نقش این دست از گزاره ها در دفع اتهامات مستشرقان نسبت به اعتبار حدیث اسلامی و زمینه سازی در مسیر همگرایی اندیَشه فقهی مذاهب اسلامی تاکید کرد.