به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه قرآن و حدیث، از نگاه اسلام، فلسفه خلقت انسان و هدف در نظر گرفته شده براى او، رسیدن به کمال مطلق است. از این رو، آنچه در منابع و متون اسلامى به عنوان رمز و راز بعثت پیامبران الهى آمده است (همچون: عدالت، علم و آزادى) مقدّمه تربیت انسان و رسیدن او به مرتبه «انسان کامل» است.

 بر پایه این شناخت، براى آنان که اسلام را باور دارند و به این آیین دل بسته اند، سزاوار است که از هر فرصتى براى رسیدن به این هدف والا، بهره بگیرند. در این میان، ماه رمضان براى خداجویان سالک، فرصتى است بى همتا، که اگر به خوبى مورد استفاده قرار بگیرد، به تعبیر قرآن کریم که مى فرماید :لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ (شب قدر ، بهتر از هزار ماه است) مى توان یک شبه، راه هزار ماهه را پیمود.

 خداوند سبحان، در این ماه بافضیلت، میهمانى ویژه اى را براى تربیت روح ترتیب داده است، به گونه اى که مى تواند در حیات معنوى انسان تحوّلى پدید آورد که او را به سعادت ابدى برساند و کامیابى همیشگى را برایش تضمین کند.

 نکته مهم در این مسیر، آن است که انسانى که تصمیم دارد به دنیاى این ضیافت گسترده وارد شود، بداند: به کجا مى رود؟ معناى میهمانى الهى چیست و چگونه باید وارد آن شود؟ چه باید انجام دهد و چگونه مسئولیّت خویش را ادا کند؟ و چگونه از آن بیرون آید؟

 شناخت همه اینها ضرورى است تا انسان از این میهمانى، به نحو شایسته بهره مند گردد.

با توجه به در پیش بودن ماه میهمانی خدا، در بیانی کوتاه، به معرفی کتاب ماه خدا، از آثار پژوهشگاه قرآن و حدیث می پردازیم.

کتاب ماه خدا از تألیفات حضرت آیت الله ری شهری در دو مجلد می باشد که در سال ۱۳۸۳ با همکاری انتشارات دارالحدیث منتشر گردیده است.

این کتاب، گزارشی است جامع و منظّم درباره ویژگی ها، فضایل و آداب ماه مبارک رمضان و روزه داری آن، که بر اساس آموزه های قرآن و احادیثِ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و معصومان علیهم السلام تهیه و تدوین شده است.

 

این کتاب، از پنج بخش و فصل های متعدد تشکیل شده است:

بخش نخست،به ارائه احادیثی پرداخته است که عظمت، ویژگی ها و برکات ماه رمضان و نیز چگونگی بهره برداری از برکات این ماه را بازگو می کند.

بخش دوم، با عنوان «آمادگی برای میهمانی خدا»، مجموعه احادیثی درباره شناخت این ضیافت و اسباب و دعاهای آمادگی برای ورود به این ماه پر برکت، بیان مراتب روزه داری و چگونگی تقویت آثار روزه با اصلاح غذا است.

بخش سوم، مجموعه احادیثی درباره آداب، ادعیه و نوافل مربوط به ماه خدا، آداب مخصوص شب های ماه رمضان، آداب مخصوص روزهای ماه رمضان و اعمال مخصوص دهه آخر است.

بخش چهارم، احادیثی را در بر گرفته که به توصیف ویژگی ها، فضایل و آداب شب قدر می پردازد.

بخش پنجم، جمع آوری احادیث مربوط به آداب بیرون آمدن از ضیافت الهی و ماه رمضان است.

نویسنده در این بخش با بهره گیری از احادیث، به بیان آداب وداع با ماه رمضان و نیز آداب شب و روز عید فطر پرداخته است.

 

روش کتاب

روش این کتاب در بررسى و کاوش و مستندسازى مباحث، متّکى به عناصر ذیل است:

۱. احادیثى که از خاندان پیامبر صلى الله علیه و آله روایت شده اند، در واقع ، حدیث پیامبر خدایند، همان گونه که امام رضا علیه السلام فرمود: «ما از طرف خدا و پیامبر او سخن مى گوییم» و نیز امام صادق علیه السلام فرمود: «سخن من، سخن پدرم است و سخن پدرم، سخن جدّم است و سخن جدّم، سخن حسین است و سخن حسین، سخن حسن است و سخن حسن، سخن امیر مؤمنان و سخن امیر مؤمنان، سخن پیامبر خداست و سخن پیامبر خدا، سخن خداوند متعال است». 

 کلمه «سنّت» که در عنوان این کتاب آمده است ، براى بیان همین نکته و مفهوم است که در کتاب، از همه احادیث روایت شده از پیامبر صلى الله علیه و آله و خاندان او، یکسان بهره گرفته شده است.

۲. کوشیده شده است تا در حدّ توان، همه روایات مربوط به هر موضوع را از منابع گوناگونِ شیعه و اهل سنّت، به طور مستقیم، استخراج و گردآورى شود و با بهره گیرى از نرم افزارهاى رایانه اى، آنها را روى برگه هاى مخصوص تنظیم نمایند تا زمینه گزینش کامل ترین، موثّق ترین و کهن ترینِ آنها فراهم آید. در مورد استفاده از دعاها نیز جز در مواردى اندک، تنها از ادعیه اى که مستند به معصومان است ، بهره گرفته ایم.

۳. سعى شده استاز آوردن روایات تکرارى پرهیز گردد، جز در این موارد:

     الف) آن جا که نکته مهمّى در تفاوت واژه ها و اصطلاحات، نهفته بوده است.

         ب) در مواردى که متن حدیث، در متون شیعه و اهل سنّت، تفاوت داشته است.

         ج) آن جا که متن روایت، بیش از یک سطر نبوده و مربوط به دو باب بوده است.

۴. در مواردى که متن هاى رسیده از پیامبر خدا و امامان علیهم السلام، متعدّد بوده، حدیث پیامبر صلى الله علیه و آله در متن و نشانى روایات ائمّه دیگر با ذکر عنوان و مأخذ، در پانوشت آمده است، مگر آن که روایت نقل شده دارای نکته تازه اى باشد که در متن آمده است.

۵. در هر موضوع، پس از ذکر آیات مربوط به آن، روایات معصومان به ترتیب زمانى (از پیامبر خدا تا امام مهدى علیه السلام) آورده شده  است، مگر آن که روایتى در تفسیر آیاتِ مذکور باشد (که در این صورت، پیش از روایات دیگر آمده است) یا آن که تناسب موضوعى روایات، ترتیب دیگرى را ایجاب نماید.

۶. در آغاز هر روایت، تنها نام پیامبر صلى الله علیه و آله یا امامی که حدیث از او نقل شده است، آورده شده است مگر آن که راوى، فعل آنان را نقل کرده یا سؤال و جوابى در میان بوده و یا راوى ، سخنى را در متن حدیث آورده باشد که کلام پیامبر صلى الله علیه و آله یا آن امام نیست.

۷. به خاطر تعدّد نام ها و لقب هاى پیامبر صلى الله علیه و آله و امامان علیهم السلام، نام واحدى برگزیده شده است که به صورت ثابت در اوّل روایت مى آید و بر شخص مورد نظر، دلالت مى کند.

۸. در پانوشت ها، منابع احادیث به ترتیب معتبرترینِ آنها تنظیم شده است ؛ لیکن گاه به دلیل پرهیز از تکرار، اختلاف منابع یا راوى و یا شخصى که از او روایت شده، این ترتیب را پس از نخستین منبع، مراعات نشده است.

۹. در مواردی که دسترسى به منابع اوّلیه ممکن بود، حدیث مستقیما از آنها نقل شده است. آن گاه نشانىِ بحار الأنوار (در احادیث شیعه) و کنز العمّال(در احادیث اهل سنّت) به عنوان دو منبع اساسى و جامع حدیث شیعه و اهل سنّت، افزوده شده است.

۱۰. پس از ذکر منابع، گاه با نشانه «ر.ک»، به منابع دیگر ارجاع داده شده است؛ چرا که متن ارجاعى، با متن نقل شده تفاوت بسیار دارد؛ ولى در عین حال، با متن اصلى و موضوع بحث ، مرتبط است.

۱۱. ارجاع به ابواب دیگر این کتاب، به خاطر تناسب و اشتراک محتوایى میان احادیث آنهاست.

۱۲. هدف از «درآمد»هایى که براى فصل هاى کتاب، نوشته شده یا توضیحات و استنتاج هایى که در پى احادیث آمده است، ارائه چشم انداز کلّى روایات آن بخش یا آن فصل است. گاه هم به توضیح و تبیین برخى از مفاهیم دشوار و پیچیده احادیث ، پرداخته شده است.

۱۳. مهم ترین نکته در این شیوه، کوشش در حدّ توان براى تأیید اطمینان آور صدور احادیث هر باب از معصوم است که به کمک قرائن عقلى و نقلى براى اثبات محتواى احادیث، صورت پذیرفته است.

همچنین گزیده ها و ترجمه ها مرتبط با این کتاب به قرار ذیل است:

۱. مراقبات ماه رمضان، محمد محمدی ری شهری، قم: دار الحدیث، چاپ دهم، ۱۳۹۴ ش، وزیری، ۵۱۸ ص، عربی ـ فارسی؛

۲. از رمضان بیشتر بدانیم (۴۰ پرسش و پاسخ درباره ماه مبارک رمضان، بر اساس کتاب «ماه خدا»)، حسین پورشریف، قم: دارالحدیث، چاپ اوّل، ۱۳۹۴ ش، رقعی، ۹۶ ص، فارسی.

۳. شهر اللهفی الکتاب و السنّة، محمد محمدی ری شهری، قم: دار الحدیث، چاپ دوم، ۱۳۸۹ ش، وزیری، ۶۲۸ ص، عربی.

۴. مراقبات شهر رمضان، محمّد محمدی ری شهری، قم: دار الحدیث، چاپ دوم، ۱۳۸۹ه‍ . ش، وزیری، ۳۰۸ ص، عربی.

۵. Lewru alla، ترجمه شهر اللّه فی الکتاب و السنّة، محمد محمدی ری شهری، ترجمه: محمد باری، گینه: بی نا، چاپ اوّل، ۲۰۰۸ م، وزیری، ۵۸۳ ص، فولانی.

۶.Kado dari langit ، ترجمه مراقبات شهر رمضان، محمد محمدی ری شهری، ترجمه: سلمان پاریسی، اندونزی: الهدی، چاپ اوّل، ۲۰۰۹ م، وزیری، ۴۷۲ ص، اندونزیایی.

۷. شهر اللّه فی الکتاب والسنة به زبان اردو ترجمه و چاپ شده است.

کتاب ماه خدا، تألیف حضرت آیت الله ری شهری و همکاری آقای رسول افقی و با ترجمه آقای جواد محدثی از سوی پژوهشکده علوم و معارف حدیث، به زبان فارسی، در قطع وزیری، در ۲ جلد و در  ۱۰۹۶  صفحه به نگارش درآمده است و در سال ۱۳۸۳با همکاری انتشارات دارالحدیث منتشر شده است.

نام منبع :	کتاب ماه خدا
پدید آورنده :	آیت الله ری شهری
سایر پدیدآورندگان :	رسول افقی و جواد محدثی
تعداد جلد :	2
ناشر :	دارالحدیث
محل نشر :	قم
تاریخ انتشار :	1383
نوبت چاپ :	چهارم