به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه قرآن و حدیث، حجت الاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار ؛ رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث در نشست علمی "کاربردی سازی معارف کتاب و سنت، ضرورت ها و راه کارها (مفهوم علوم انسانی - اسلامی)"که همزمان با اختتامیه پنجمین همایش علوم انسانی – اسلامی، پژوهش و فناوری در تالار شهید سلیمانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد گفت:اگر نگاه تمدنی به اسلام داشته باشیم و معتقد باشیم که می توان بر اساس اسلام تمدن نوینی را تاسیس کرد، باید بتوانیم از اسلام به منزله نرم افزاری برای سخت افزار تمدن جدید استفاده کنیم؛ و این مطلب نوعی کاربردی سازی معارف کتاب و سنت در عرصه زندگی اجتماعی است.

وی افزود: اصولا نگاه ما به اسلام صرفا یک دین فردی نیست که هدفش فقط اصلاح رابطه فردی انسان با خداست؛ بلکه در کنار این هدف فردی، اسلام یک دین اجتماعی نیز هست که در صدد تنظیم روابط اجتماعی انسان ها با یکدیگر به گونه ای که ضمن تامین عدالت و امنیت، سعادت و کمال انسان را در همه ابعاد زندگی مد نظر دارد.

ایشان اظهار داشت: بر اساس این دو اصل، کاربردی سازی معارف کتاب و سنت برای تاسیس تمدن نوین اسلامی و حضور اسلام در عرصه اجتماع و حکمرانی ضروری است. نام این نوع کاربردی سازی دین را کاربردی سازی تمدنی و اجتماعی می نامیم.

رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث در بیان الزامات و راهکار های این نوع کاربردی سازی گفت: کاربردی کردن دین در عرصه زندگی فردی از طریق اجتهاد و تبلیغ صورت می پذیرد، به این صورت که علمای دین دستورات دینی را از کتاب و سنت استنباط می کنند و مبلغان این دستورات را به مردم مومن می رسانند و آنان به این احکام استنباط شده عمل می کنند.

ایشان درباره چگونگی کاربردی سازی در عرصه اجتماعی اظهار داشت:شکی نیست که نرم افزار هر تمدنی علم و دانش است و در میان علوم، علوم انسانی نقش راهبردی و زیر بنایی را در یک تمدن ایفا می کند. بنابراین، کاربردی سازی تمدنی معارف کتاب و سنت، از مسیر علوم انسانی می گذرد و تا زمانی که علوم انسانی بر اساس اسلام شکل نگیرد و لااقل با اسلام هماهنگ نباشد رسیدن به تمدن اسلامی ممکن نخواهد بود.

وی افزود: از سوی دیگر تا معارف کتاب و سنت در حوزه علوم انسانی استنباط نشود، نمی توان در علوم انسانی از این معارف بهره گرفت. از این رو کاربردی سازی تمدنی و اجتماعی معارف کتاب و سنت از یک سو وابسته به اجتهاد است و از سوی دیگر وابسته به نظریه پردازی جدید در علوم انسانی بر پایه معارف استنباط شده از کتاب و سنت. همین مساله رفتن به سمت علو انسانی- اسلامی را دشوار ساخته است؛ چرا که نیازمند دو تخصص می باشد: یکی اجتهاد، و دیگری علوم انسانی و پارادایم حاکم بر آن.

دکتر رضا برنجکار در ادامه در تشریح راه کارها و مراحل کاربردی سازی تمدنی معارف کتاب و سنت گفت:  در گام نخست لازم است به جمع آوری آیات و روایات مربوط به حوزه های خاص علوم انسانی مانند روانشناسی و جامعه شناسی و اقتصاد پرداخته شود و این کار، کار ساده ای نیست؛ زیرا تشخیص آیات و روایت مربوط به یک حوزه دانشی، از یک سو نیازمند نوعی اجتهاد است و از سوی دیگر نیازمند تخصص در آن حوزه دانشی. به هر حال، در این گام دانش نامه های تخصصی قرآن و سنت شکل خواهد گرفت.

ایشان افزود: در گام دوم می بایست استنباط معارف کتاب و سنت در حوزه های دانشی بر اساس دانشنامه های تخصصی انجام شود.

وی اظهار داشت: در گام سوم، استنباط نظام دانشی بر اساس نتایج گام قبلی، مانند نظام اقتصادی اسلام، یا نظام جامعه شناسی اسلام صورت پذیرد. این مرحله را می توان تاسیس نظامات علمی دین یا تاسیس مکاتب علمی دین نامید.

رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث در ادامه گفت: در گام چهارم؛: نظریه پردازی در علوم مختلف با الهام گرفتن از نظامات علمی اسلام و بر اساس پارادایم مقبول در هر علم و در گام پنجم؛ مدلل کردن نظریه در پارادایم مقبول در یک علم و در گام ششم؛ تبدیل نظریه های تولید شده به قانون و گام هفتم؛ اجرای موفقیت آمیز قوانین در جامعه باید شکل گیرد که بدین ترتیب معارف کتاب و سنت در عرصه اجتماع جریان پیدا می کند و حرکت به سمت تمدن نوین اسلامی شکل می گیرد.

وی ابراز داشت: اگر بخواهیم همکاری حوزه و دانشگاه را در تاسیس تمدن اسلامی و کاربردی سازی تمدنی و اجتماعی معارف کتاب و سنت ترسیم کنیم باید بگوییم سه گام نخست بر عهده حوزه های علمیه و با کمک دانشگاه است. اما گام چهارم و پنجم اختصاص به دانشگاه و متخصصان علوم مختلف دارد و دو گام اخیر به حاکمیت مربوط است و گام ششم به قوه مققنه و گام هفتم به قوه مجریه مربوط می شود.

ایشان اظهار داشن: آنچه گفته شد گام های کاربردی سازی تمدنی و اجتماعی معارف کتاب و سنت به شکل کامل و منطقی است. ممکن است این کار به شکل ناقص نیز انجام پذیرد؛ همان طور که تا کنون کارهایی انجام شده است. به این صورت که فردی که هم تحصیلات حوزوی داشته و هم در یکی از علوم انسانی تحصیلات دانشگاهی دارد، بر اساس اطلاعاتی که از احکام و مبانی معرفتی کتاب و سنت در یکی از علوم انسانی دارد، در آن علم دست به نظریه پردازی بزند و سعی کند با پارادایم آن علم نظریه خود را مدلل سازد.

ایشان در پایان گفت: در مورد نحوه سریان معارف کتاب و سنت در علوم انسانی دیدگاه های مختلفی وجود دارد که در جای دیگر به آن پرداخته ایم. برای مثال برخی معتقدند دین را باید وارد پارادایم علوم کنیم، و برخی چنین مطلبی را قبول ندارند. برخی نقش دین را در طرح سوال و مساله در علم می دانند و برخی دیگر نقش دین را در تفسیر داده های تجربی می دانند. پوزیتویستها هم در مقام نظریه پردازی و هم در مقام مدلل کردن نظریه تنها به تجربه حسی نقش می دهند اما کارل پوپر فیلسوف علم برای غیر تجربه هم در مقام نظریه پردازی نقش قائل است. آنچه بیان شد با اکثر نظریات قابل جمع است مگر دیدگاه پوزیتویستها که هر گونه دخالت غیر تجربه و حتی ترم های تئوریک مانند اتم و الکترون و علت و معلول را قبول ندارند. پوپر نشان داده است که دانشمندان تجربی و از جمله فیزیک دانان چنین تحلیلی از علم را در عمل قبول ندارند. بنابراین روش و مراحلی که بیان شد با دیدگاه اکثر دانشمندان هماهنگ است و قابلیت اجرا دارد.   

شایان ذکر است نشست علمی "کاربردی سازی معارف کتاب و سنت، ضرورت ها و راه کارها "از سوی پژوهشگاه قرآن و حدیث و با مشارکت و همکاری مجمع پژوهشگاه های علوم انسانی - اسلامی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و با سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین دکتر رضا برنجکار؛ رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث و همزمان با اختتامیه پنجمین همایش علوم انسانی – اسلامی، پژوهش و فناوری در روز شنبه ۲۴ آذر ماه ۱۴۰۳ ساعت ۱۳ به صورت حضوری و وبیناری در تالار شهید سلیمانی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی برگزار شد.

دریافت صوت جلسه ����

����اخبار و برنامه های پژوهشگاه قرآن و حدیث در پیام رسان ایتا����

https://eitaa.com/quran_hadith