به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه قرآن و حدیث، همزمان با هفته پژوهش و در دهمین جشنواره پژوهشی پژوهشگاه قرآن و حدیث، میزگرد تبیین ترجمه فارسی کتاب الکافی با سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین دکتر عبدالهادی مسعودی خمینی؛ رئیس دانشگاه قرآن و حدیث، استاد سیدمحمدکاظم طباطبایی؛ رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث و دکتر محمد مرادی؛مدیر گروه تفسیر دانشگاه قرآن و حدیث برگزار شد.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر عبدالهادی مسعودی در بیان ضرورت و لزوم ترجمه کتاب کافی گفت برخی افراد گفتند که کافی نیازمند ترجمه ندارد زیرا مخاطب بسیاری از احادیث کافی، فقها و متخصصان هستند و آنان بهتر از بقیه معنای آن را می‌دانند.  این در حالی است که چهار جلد اصول کافی فقهی نیست ضمن اینکه روضه کافی هم اصلا فقهی نیست.

 

ایشان اظهار داشت: بیش از  6 هزار روایت غیرفقهی در کافی داریم که نزدیک به حدود 40 درصد بیش از پانزده هزار روایات این کتاب شریف است، بنابراین کافی یک کتاب و جامع صددرصد فقهی نیست.

 

دکتر عبدالهادی مسعودی  همچنین در اشاره به برخی روایات مشکل دار در کافی گفت: تعداد این روایات، امگشت شمار هستند و این از افتخارات کسی محسوب می شود که در بیش از پانزده هزار روایتی که نقل کرده، این اندازه تعداد روایات مشکل دار اندک باشد.

 

وی افزود: یکی از کارهای مترجم علاوه بر حفظ متون و روایات و هویت اصلی کتاب این است که مضمون و پیام آن را به شکل درست و زیبا به مخاطب ارائه دهد.

 

رئیس دانشگاه قر آن و حدیث با بیان اینکه اساسا تحقیقات ما باید گروهی باشد، تصریح کرد: الان تصور این است که هر کسی بخواهد فقاهت کند باید رجال را از اول تا انتها خودش تحقیق کند ولی وقتی عالمی چون آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی چنین کاری را با دقت انجام داده‌اند چرا دوباره ما این کار را انجام دهیم . ما باید بر پایه تحقیقات گذشتگان، تحقیق را یک قدم جلوتر ببریم.

 

وی تاکید کرد: ما باید همچنین یافته‌های خود را عمومی‌سازی کنیم که البته در دانشگاه قرآن و حدیث توانسته‌ایم رشته ترجمه متون دینی را با این هدف طراحی و تاسیس کنیم. کار گروهی در پژوهش می‌تواند به عمومی‌سازی در آموزش تبدیل شود و ماندگاری این آموزه‌ها را هم بیشتر‌کند.

 

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدکاظم طباطبایی، رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث به عنوان دیگر سخنران این جلسه با طرح این پرسش که آیا جمع‌آوری روایات و عرضه آن به مخاطبان عمومی کار درستی است یا خیر؟ گفت: استدلال مخالفان این است که همانطور که فقیه در نهایت، فتوا را در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد نه روایات فقهی را، حدیث‌ هم ابتدا باید توسط متخصصان بازبینی و کارهای علمی روی آن انجام شود سپس فراورده آن در اختیار مخاطب قرار بگیرد.

 

وی افزود: روایات کافی هم برای مخاطبان فرهیخته نوشته شده است لذا این پرسش مطرح بود که آیا درست است این روایات به خصوص روایات فقهی که فقیه باید آن را بررسی کند  در اختیار مخاطب عام باشد لذا جریانی با ترجمه روایات در پژوهشگاه مخالفت داشت که ما چندبار با آنان صحبت کردیم و دلایل آنان را شنیدیم.

 

رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث افزود: ما به عنوان مدافع ترجمه روایات و عرضه آن به مخاطب عام، این کار را شایسته می‌دانستیم؛ ما حتی وقتی کتب را برای روحانیان عالیقدر می‌بریم و به ایشان می‌گوییم ما هم دو زبانه داریم و هم به عربی ترجیح می‌دهند از کتاب دو زبانه استفاده کنند یعنی حتی مراجع هم راحت‌تر هستند تا از زبان فارسی استفاده کنند. حتی مرحوم آیت الله صافی که متخصص در این زمینه هم بودند از ترجمه دو زبانه ما استقبال کردند.

 

ایشان با بیان اینکه حتی مخاطب خاص ما هم گاهی کسانی هستند که یا معنای دقیق واژگان را نمی‌دانند یا معنای برخی واژه‌ها را نمی‌دانند، اضافه کرد: اینکه توقع داشته باشیم همه افراد به کتاب های لغت مراجعه کنند و معنای وازه ها را بیابند هم گمان نادرستی است زیرا عمدتا این رجوع صورت نمی‌گیرد.

حجت الاسلام طباطبایی اظهار داشت: بعد از انقلاب گرایش به شیعه در دنیا زیاد شده است و یکی از دلایل آن هم این است که معارف شیعه ترجمه و در دسترس عموم قرار گرفته است بنابراین باید آیات و روایات به مخاطب القاء شود و به زبان مادری علاقه‌مندان به تمامی زبان‌ها برای آنان ترجمه شود.

 

ایشان تصریح کرد: درصدد هستیم ترجمه آثار پژوهشگاه قرآن و حدیث را توسط هوش مصنوعی به ویژند تبدیل کنیم.

 

 

دکتر محمد مرادی؛ عضو هیات علمی دانشگاه قرآن و حدیث به عنوان دیگر سخنران میزگرد تبیین ترجمه فارسی کتاب کافی، با بیان اینکه کتاب کافی از کتب ویژه و مرام‌نامه شیعه است، گفت: تشیع در کلام و فقه عمدتا از کافی متاثر است و مواضع اعتدالی ما هم مستند به این کتاب بزرگ و مهم شیعی است لذا حتما باید ترجمه ویژه‌ای برای کافی نوشته می‌شد.

 

وی افزود: قبل از ترجمه پژوهشگاه قرآن و حدیث بخش‌هایی از آن ترجمه شده بود ولی در تراز این کتاب نبود و لازم بود کار جمعی خوبی انجام شود.

 

دکتر مرادی اظهار داشت: کتاب کافی، کتابی فنی و جامع است. از طرفی مطالعات دینی در کشورهای مختلف و حتی غیر مسلمان به سرعت در حال انجام است و فراورده‌های خود را عمومی‌سازی می‌کنند. اگر ما ترجمه‌های قابل اعتماد و خوبی در اختیار آنان بگذاریم مطالعات آنان هم دقیق‌تر خواهد شد.

 

عضو هیات علمی دانشگاه قرآن و حدیث با بیان اینکه اساسا این کار یکی از ماموریت‌های مهم پژوهشگاه قرآن و حدیث هست، تصریح کرد: ما در جهان امروز به این نوع ترجمه‌ها نیاز داریم و در دهه‌های اخیر تفاسیر زیادی نوشته‌ شده است ولی آیا می‌توان همه آنها را به عنوان تفسیر امامی به جهان ارائه دهیم؟ قطعا خیر؛ یعنی در عرصه تفسیر هم باید کارهای ترجمه‌ای فاخری به دنیا عرضه شود.

 

ایشان افزود: شاید برای برخی مطرح شود که در کافی احادیثی آمده است که شاید قابل فهم برای عموم نباشد. حال نشر این نوع روایات شایسته است؟ به نظر بنده کافی منبع اصلی شیعه است. لذا مرحوم کلینی هم همه این روایات را ذکر کرد تا در آینده مورد تحقیق محققان قرار بگیرد.

 

وی با بیان اینکه ترجمه فارسی کتاب کافی که در پژوهشگاه قرآن و حدیث به انجام رسیده امتیازاتی به مراتب بیشتر از ترجمه‌های قبل دارد، گفت: این ترجمه چندین مرتبه کنترل شده است ضمن اینکه چندین مترجم خبره نیز در این پروژه با ما همکاری داشته اند و نظارت دقیقی بر این کار شده است.

 

لازم به ذکر است میزگرد تبیین کتاب ترجمه الکافی با حضور حجت الاسلام و المسلمین استاد سیدمحمدکاظم طباطبایی، حجت الاسلام و المسلمین استاد عبدالهادی مسعودی و دکتر محمد مرادی در دهمین جشنواره پژوهشی پژوهشگاه قرآن و حدیث در روز چهار شنبه 28 آذر 1403 در تالار علامه مجلسی دارالحدیث برگزار شد.