سی و دومین کرسی علمی ترویجی پژوهشگاه قرآن و حدیث با همکاری دبیرخانه هیات حمایت از کرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار می شود.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه قرآن و حدیث، حجت الاسلام دکتر علی صادقی سرشت، عضو هیأت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث در سی و دومین کرسی علمی ترویجی پژوهشگاه قرآن و حدیث که با عنوان "بررسی انصاف در روابط از منظر متون دینی اسلامی و روان شناسی"برگزار شد گفت: با توجه به معنای لغوی و اصطلاحی انصاف، می‌توان گفت در مفهوم انصاف سه جنبه وجود دارد: جنبه قضاوت‌گری، جنبه حق‌گزینی و جنبه عمل کنندگی (گرفتن و دادن).
وی افزود: بر اساس بررسی روایات موجود ساختار انصاف عبارتست از: قضاوت بی‌طرفانه، حق‌گزینی و واداری-بازداری. در این میان برای مشخص نمودن فرایند عملیاتی شدن مؤلفه‌های انصاف، در کنار مباحث دینی از الگوی زیستی واکنش به محرک‌ها نیز می توان استفاده کرد. بر این اساس، در فرایند تحقق بی‌انصافی، نخست بخش هیجانی درگیر می‌شود.
ایشان اظهار داشت: در فرایند انصاف جایگاه نخست به «هیجان» و «پردازش هیجانی» اختصاص دارد که مربوط به مؤلفه هیجانی انصاف یعنی «حق‌گرایی» است و منظور، غلبه بر خودگرایی و حاکم کردن حق‌گرایی به جای آن است و ضعف در تنظیم هیجانی و خودکنترلی هیجانی پایین، نقطه شروع از فرایند بی‌انصافی است. سپس بخش شناختی و در نهایت بخش رفتاری انصاف به کار می‌افتند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث با اشاره به تکبر و حرص و بخل به عنوان ریشه های عدم رعایت انصاف در یک رابطه گفت: از دیدگاه روان‌شناسی، «انصاف» زمانی از سوی دو فرد در یک رابطه محقق می‌شود که هر یک از آنها نسبت به طرف مقابل خود، انصاف‌دهی داشته باشند. از نگاه اسلام، «انصاف» زمانی محقق می‌شود که یک فرد نسبت به طرف مقابل خود در یک رابطه انصاف‌دهی داشته باشند و از سویی نیز از طرف مقابل خود انتظار انصاف (انصاف‌خواهی) نداشته باشند. بر این اساس، از دیدگاه اسلامی، تحقق انصاف نیازمند تحقق دو بعد است: بعد انصاف‌دهی و بعد انصاف‌خواهی . این بدان معناست که رابطه در اسلام تقابل‌محور نیست که اگر طرف مقابل انصاف داد تو انصاف بده و اگر نداد، انصاف نده؛ بلکه رابطه در اسلام به این صورت است که تو انصاف بده و از طرف مقابل خود هم طلب انصاف نداشته باش! در کنار آموزه‌هایی که در اسلام به تشویق افراد نسبت به رعایت انصاف در رابطه در قبال دیگران پرداخته است، آموزه‌هایی نیز وجود دارند که افراد را از مطالبه انصاف از طرف مقابل منع کرده‌اند.
حجت الاسلام دکتر صادقی سرشت خاطر نشان کرد: دیدگاه اسلامی به رضایت خداوند و برقراری روابط خدامحورانه و آخرت‌باورانه اصالت می‌دهد و لذت‌طلبی دنیامحورانه و معامله‌‌گری دنیامحورانه را به چالش می‌کشد. البته دیدگاه اسلامی هم به رویکرد انصاف در روابط معتقد است اما انصافی منطبق با مدل انصاف اسلامی.
ایشان در ادامه در نقد لذت‌طلبی دنیامحورانه اظهار داشت: این گونه لذت‌طلبی عامل غفلت از ياد خداوند و آخرت و آزمندی نسبت به لذت‌های دنیوی سبب نابودی و هلاکت است و در مقابل، توجه به آخرت که در گرو خداباوری روی می‌دهد تعدیل کننده و از بین برنده این لذت‌ها است. به بیان دیگر، در دیدگاه اسلامی با تعابیر گوناگون به لزوم خدامحوری و معادمحوری در متن روابط با دیگران تاکید می‌شود؛ در این زمینه، دوستى كردن براى خدا، و دشمنى ورزيدن براى خدا، و دوست داشتن براى خدا، و نفرت داشتن براى خدا، مجمع همه خوبي‌ها معرفی شده و ترس از خداوند در جهت رعایت حقوق طرف مقابل به عنوان یکی از حقوق طرف رابطه ذکر شده است. همچنین شاد کردن مؤمن شاد کردن خداوند و رفع اندوه او که در ضمن یک رابطه اتفاق می‌افتد زمینه رفع اندوه‌های آخرتی از فرد، بیان شده است.
وی در پایان تاکید کرد: نگاه خدامحورانه تا آنجاست که طرف اصلی یک رابطه خداوند معرفی می‌شود به این معنا که افراد بشر، خانواده خداوند هستند و محبوب‌ترین افراد کسی است که به خانواده خداوند نفع بیشتری برساند. این نوع نگاه بر خلاف دیدگاه روان‌شناسی است که طرف اصلی در یک رابطه را فرد مقابل معرفی می کند.
لازم به ذکر است سی و دومین کرسی علمی ترویجی پژوهشگاه با عنوان "بررسی انصاف در روابط از منظر متون دینی اسلامی و روان شناسی" با حضور حجت الاسلام دکتر علی صادقی سرشت، عضو هیأت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث به عنوان ارائه کننده و دکتر حمزه عبدی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث به عنوان ناقد و حجت الاسلام دکتر سیدمهدی خطیب، عضو هیأت علمی پژوهشگاه قرآن و حدیث به عنوان مدیر جلسه، با همکاری دبیرخانه هیات حمایت از کرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره شورای عالی انقلاب فرهنگی و کمیته دستگاهی پژوهشگاه و دانشگاه قرآن و حدیث در روز چهارشنبه ۲۵ بهمن ماه ۱۴۰۲ از ساعت ۱۰:۳۰ تا ۱۲ به صورت حضوری و وبیناری در سالن جلسات پژوهشگاه قرآن و حدیث برگزار شد.
دریافت صوت جلسه 👇
