پاسخ

اوّلاً چنان‌که در پاسخ شبهه اوّل گذشت، هیچ دلیل محکمی برای ورود زنان پیامبر صلی الله علیه و آله در مصداق «اهل بیت» در این آیه نداریم و سیاق یا آیات مشابه، نمی‌تواند دلیل این مدّعا باشد.

ثانیاً دلائلی وجود دارند که نشان می‏دهند زنان پیامبر صلی الله علیه و آله قطعاً خارج هستند، از جمله روایات مبیّن «اهل بیت» در آیه، روایات سؤال امّ سلمه از پیامبر صلی الله علیه و آله و نیز اقدام پیامبر صلی الله علیه و آله بعد از نزول آیه تطهیر که بحث آن گذشت.

ثالثاً همین دو دلیل و دلائل دیگری که در کتاب اهل بیت در قرآن و حدیث آورده‌ایم،^۱ به روشنی نشان می‏دهند که مراد از «بیت»، بیت رسالت و نبوّت است.

شبهه سوم

سیاق آیه ۳۳ احزاب که در باره زنان پیامبر صلی الله علیه و آله است، روایاتی را که می‏گویند پیامبر خدا صلی الله علیه و آله امّ‌سلمه را از شمول «اهل بیت» خارج نمود، رد و بی اعتبار می‏سازد. همچنین روایاتی نیز وجود دارند که پیامبر صلی الله علیه و آله امّ سلمه را در شمول آیه «اهل بیت» وارد ساخت. برای نمونه، روایتی به سند صحیح از امّ سلمه نقل شده که گفته است:

۰.به پیامبر صلی الله علیه و آله گفتم: من از اهل بیت هستم؟ پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «بلى إن شاء اللّه تعالى».

و در نقلی دیگر آمده است که: وی به پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: آیا من از اهل تو نیستم؟ پیامبر فرمود: چرا.^۲

پاسخ

در مورد عدم دلالت سیاق آیه ۳۳ احزاب، پیش از این توضیحات لازم ارائه شد؛ امّا در

۲. علّت مذکّر آوردن ضمیر در این موارد، برای تکریم و بزرگداشت است.^۱

در پاسخ به آیاتی که برای اثبات استعمال قرآنی مذکّر برای مؤنّث آمده است، باید گفت که بی تردید در زبان عربی «اهل بیت» در مورد همسر و نیز اعم از همسر و دیگر افراد خانه استعمال می‌شود و شاهد آن نیز همین آیات است؛ امّا سخن بر سر این است که ترکیب «اهل بیت» یک معنای لغوی دارد ـ چنان که در این آیات استعمال شده ـ و یک معنای اصطلاحی رایج در زمان پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله. در معنای لغوی این ترکیب، «بیت» به معنای خانه، سنگ و گل است و اهل بیت به ساکنان خانه اطلاق می‏شود، امّا چنان که واژه «صلاة» در اصل لغت، به معنای دعاست، ولی در فرهنگ اسلامی برای یک عبادت خاص، اصطلاح و استعمال شده است، ترکیب «اهل بیت» نیز در عصر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله شامل افراد خاصّی می‌شده است.

احادیث فراوانی که در سبب نزول عبارت (إِنَّمَا يُرِيدُ ٱللهُ...)، بیانگر مراد از «اهل بیت» است و نیز اقدام پیامبر بعد از نزول این آیه در تطبیق اهل بیت به افرادی خاص، گواه اراده معنای اصطلاحی «اهل بیت» در آیه تطهیر است.^۲

شبهه دوم

مراد از «اهل بیت»، خصوص زنان پیامبر صلی الله علیه و آله نیست؛ بلکه مراد زنان پیامبر صلی الله علیه و آله به همراه شخص پیامبر صلی الله علیه و آله است؛ چرا که مراد از بیت، خانه ظاهری (سنگ و چوب) است، نه بیت قرابت و نسب،^۳ یا این که مراد از «اهل بیت»، زنان پیامبر صلی الله علیه و آله، علی، فاطمه و حسنین هستند.^۴ از این رو، در هر دو فرض، از باب تغلیب ضمیر مذکّر «کُم» استعمال شده است.^۵