۰.آرى. من چنین یافتم که اصل آفریده‏ها خاک است و آدم، پدر و حوّا مادر است و خدایى یکتا آنها را آفریده است و آنها، بندگان خدایند. البتّه خداوند عز و جل از فرزندان آدم، گروهى را انتخاب کرده که تولّد آنها را پاکیزه ساخته و بدن‏هاى آنان را پاک نموده است و در صُلب پدران و رحِم مادران، آنها را از آلودگى حفظ کرده و از میان آنان انبیا و فرستادگان خود را انتخاب کرده است که اینان، پاکیزه‏ترین شاخه‏هاى آدم هستند. دلیل این امتیاز، آن است که خداوند، هنگام آفرینش آنها مى‏دانست که آنان از او اطاعت مى‏کنند و همتایى براى او نمى‏گیرند. بدین جهت، مورد این لطف قرار گرفتند. بنا بر این، ریشه این تکریم و مقام بلندى که خداوند به آنها عنایت کرده، اطاعت و عمل آنهاست، و همین کسانى که داراى امتیازاتِ یاد شده هستند، از نظر ارزش واقعى، با سایر مردم یکسان‏‌اند، مگر آن که تقوا و تعهّد آنها در وظایفشان از دیگران بیشتر باشد.^۱

پاسخ به چند شبهه

شبهاتی که در باره آیه تطهیر بر استدلال شیعه مطرح شده، بیشتر، از سوی متأخّران اهل سنّت است و از دو بخش کلّی خارج نیست: یا در مصداق «اهل بیت» اشکال شده و یا در دلالت آیه بر عصمت، مناقشه گردیده است. در این قسمت، تنها به پاسخ بخش اوّل که اشکالات از قوّت بیشتری برخوردارند، می‏پردازیم:^۲

شبهه اوّل

سیاق آیه گواه آن است که مراد از «أهل البیت» فقط زنان پیامبر است و روایاتی نیز در این زمینه وجود دارد، از جمله نقل عکرمه از ابن عبّاس که: (إِنَّمَا يُرِيدُ ٱللهُ...) فقط در باره زنان پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شده است.^۳ همچنین سخن عکرمه که گفته است: هر که بخواهد، با او مباهله می‏کنم که این عبارت در باره زنان پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شده است.^۴

حکیم، خواست و مشیّتش گزاف نیست که بدون هیچ علّتى، یکى را هدایت و دیگرى را گم‌راه کند؛ بلکه خواست خداوند، بر اساس حکمت است و در واقع، ریشه هدایت و گم‌راهى انتخاب و عمل انسان است.

ویژگی‌هاى جسمى و روحى انبیا و اوصیاى آنان

مطلب دیگرى که در پایان این بخش اشاره به آن لازم مى‏نماید، این است که بر اساس مطالب گذشته، مانعى وجود ندارد که انبیا و رهبران الهى و انسان‌هاى کامل، از بعضى امتیازهای جسمى و روحى برخوردار باشند ـ چنان که در واقع نیز این گونه است ـ ؛ ولى ریشه این امتیازها با همان تحلیلى که گذشت، به انتخاب و عمل خود آنها باز مى‏گردد. امام صادق علیه السلام در پاسخ مردى مادّى، به این نکته تصریح فرموده است.

مرد مادّى از امام علیه السلام چنین پرسید: چرا خداوند، تبعیض روا داشته و یک دسته را شریف و با ویژگی‌هاى نیک و دسته دیگر را پست و با خصوصیت‌هاى زشت آفریده است؟!

امام علیه السلام فرمود:

۰.الشَّریفُ: المُطیعُ، وَالوَضیعُ: العاصی.

۰.شریف کسى است که اطاعتِ خدا کند و به مسئولیت‌هاى خویش عمل نماید و پست، کسى است که نافرمانى او کند.

آن مرد پرسید: آیا در میان مردم، گروهى ذاتاً بهتر از گروه دیگر نیستند؟

امام علیه السلام فرمود:

۰.إنَّما یَتَفاضَلُونَ بِالتَّقویٰ.

۰.نه، تنها ملاک برترى، تقوا و تعهّد و مسئولیت است.

آن مرد گفت: بنا بر این، به عقیده شما فرزندان آدم، همه در اصل یکسان‌‏اند و ملاک امتیاز، فقط تقواست.

امام علیه السلام فرمود: