515
کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام

بدین ترتیب، معناى آیه، چنین مى‏شود: «ما در زبور بعد از تورات، چنین نوشتیم که این زمین را بندگان صالح من، به ارث خواهند برد». زبور داوود علیه السلام یا به تعبیر کتب عهد قدیم، «مزامیر داوود»، مجموعه‏اى از مناجات‏ها و نیایش‏ها و اندرزهاى داوودِ پیامبر است. در مزامیرِ موجود، عباراتى هست که دقیقاً با آیه مورد بحث، مطابق است. مثلاً در مزمور ۳۷ جمله ۹ آمده است:

۰.... زیرا که شریران، منقطع مى‏شوند؛ و امّا متوکّلان به خداوند، وارث زمین خواهند شد.

یا در همین مزمور، جمله ۲۷ مى‏خوانیم:

۰.زیرا متبرّکان خداوند، وارث زمین خواهند شد؛ امّا ملعونان وى، منقطع خواهند شد.۱

شاید علّت این که از میان کتب آسمانی، تنها این دو کتاب، ذکر شده‌اند و وجود این وعده الهی در این دو کتاب مورد تأکید قرار گرفته است، براى آن باشد که داوود علیه السلام، یکى از بزرگ‏ترین پیامبرانى بود که حکومت حق و عدالت را بر پا کرد. بنى اسرائیل نیز مصداق روشنِ قومى مستضعف بودند که بر ضدّ مستکبران به پا خاستند و حکومت در زمین را به ارث بردند.۲

خداوند در این آیه به بندگان صالح خود، وعده وراثت زمین را داده است؛ یعنى آنان از پسِ ستمگران، حکومت زمین را به دست می‌گیرند و تسلّط بر منافع زمین به انسان‏هاى صالح مى‏رسد، چنان که خداوند، اشاره مى‏کند:

(وَعَدَ اللهُ الَّذِینَ ءَامَنُواْ مِنکُمْ وَ عَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ لَیسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِى الْأَرْضِ کمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِن قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِى ارْتَضَى لَهُمْ وَلَیُبَدِّلَنَّهُم مِن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا یَعْبُدُونَنِى لَا یُشْرِکُونَ بِى شَیْٔاً وَمَن کَفَرَ بَعْدَ ذٰلِک فَأُولٰئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ.۳

خدا به کسانى از شما که ایمان آورده‏اند و اعمال نیکو انجام داده‏اند، وعده داده

1.. ر.ک: تفسیر نمونه: ج۱۳ ص ۵۲۰.

2.. تفسیر نمونه: ج۱۳ ص۵۱۷.

3.. نور: آیۀ ۵۵.


کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
514

طباطبایى در تفسیر قیّم المیزان في تفسیر القرآن می‌نویسد: ظاهراً مراد از زبور، کتاب داوود علیه السلام است؛ چرا که در قرآن، کتاب او به این نام، نامیده شده است:

(وَءَاتَینَا دَاوُودَ زَبُورًا.۱

و به داوود زبور بخشیدیم).

مراد از ذکر نیز، یا تورات است که خداوند، در دو جا آن را «ذکر» نامیده است:

(فَسْٔلُواْ أهْلَ الذِّکرِ إِن کُنتُمْ لاَ تَعْلَمُونَ.۲

اگر نمی‌دانید از اهل تورات بپرسید).

(وَ لَقَدْ ءَاتَینَا مُوسَى وَ هَارُونَ الْفُرْقَانَ وَ ضِیاءً وَ ذِکرًا لِلْمُتَّقِینَ.۳

و هر آینه، به موسى و هارون، فرقان و نور و یادى براى تقواپیشگان دادیم).

یا مراد قرآن است که خداوند، در جاهاى مختلف قرآن، آن را «ذکر» نامیده است:

(إِنْ هُوَ إِلاَّ ذِکرٌ لِلْعَالَمِینَ.۴

این (قرآن)، جز یادى براى جهانیان نیست).

در این آیه آمده است که «پس از ذکر، در زبور نوشتیم که...». لذا اگر مراد از «ذکر»، قرآن باشد، چون زبور قبل از قرآن بوده است، باید بَعدیتى را که در آیه آمده است، بَعدیت رُتبتی دانست، نه زمانى؛ یعنى از نظر ارزش و مقام، زبور بعد از قرآن قرار دارد؛ وگر نه از نظر زمانى، اوّل زبور بوده است.

ولى با توجّه به تعبیراتى که در آیه به کار رفته، ظاهرًا مراد از «ذکر»، تورات باشد. در این صورت، عبارت «من بعد» نیز حقیقى است و چه بسا ظاهر تعبیر «کتبنا» با تورات، تناسب بیشتری داشته باشد تا با قرآن؛ چرا که تورات به شکل کتابی مکتوب نازل شد، ولی قرآن به شکل کلام شفاهی و غیر مکتوب، نازل ‌شده است.

1.. نساء: آیۀ ۱۶۳، اسراء: آیۀ ۵۵.

2.. انبیا: آیۀ ۷.

3.. انبیا: آیۀ ۴۸.

4.. تکویر: آیۀ ۲۷.

  • نام منبع :
    کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ با همکاری مهدی کمانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 31595
صفحه از 593
پرینت  ارسال به