۳۱

حقّ حکومتی اهل بیت علیهم السلام

(وَ ءَاتِ ذَا الْقُرْبىَ‏ حَقَّهُ وَ الْمِسْکِینَ وَ ابْنَ السَّبِیلِ وَ لَا تُبَذِّرْ تَبْذِیرًا.^۱

و حقّ خویشاوند را به او برسان، و نیز [حقّ] مستمند و در راه مانده را! و هیچ نوع ولخرجی و ریخت و پاشی مکن).

اشاره

خداوند سبحان، به شکل نمادین و جهت الگودهی به مسلمانان، به پیامبرش فرمان داده که حقّ خویشان نزدیکش را از غنائم جنگى بپردازد. بى‌تردید، تمام خویشاوندان نزدیک پیامبر صلی الله علیه و آله از غنائم سهم ندارند؛ بلکه بر پایه روایات، این حق، ویژه کسانی است که «آیه تطهیر» در باره آنها نازل شده است. سهم ویژه‏اى که قرآن براى اهل بیت علیهم السلام و حقّ آنان در نظر گرفته، مال شخصى نیست؛ بلکه حقّ حکومتى است که در خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله استمرار دارد.

تفسیر

بر اساس مفاد این آیه، پیامبر صلی الله علیه و آله باید حقوق مالی سه دسته را پرداخت نماید: خویشاوند (ذَا ٱلْقُرْبَىٰ)، مستمند و در راه ‌مانده.

به قسمتی نورانى از «زیارت جامعه کبیره» اکتفا مى‏شود:

۰.أشهَدُ أنَّکُمُ الأَئِمَّةُ الرّاشِدونَ المَهدِیّونَ المَعصومونَ المُکَرَّمونَ المُقرَّبونَ المُتَّقونَ الصّادِقونَ.

۰.گواهی می‌دهم که شما، پیشوایان راه‌نما، هدایت‌یافته، معصوم، ارجمند، مقرّب الهی و راستگو هستید.

پیام‌ها

۱. مهم‌ترین ارزش‌های اخلاقی و عملی

نخستین پیام آیه یاد شده، این است که صداقت، از مهم‌ترین و برجسته‌ترین ارزش‌های اخلاقی و عملی است و انسان در بالاترین مراتب صداقت، به قلّه ایمان و تقوا دست می‌یابد و شایستگی امامت و رهبری دیگران را پیدا می‌کند.

۲. بارزترین ویژگی‌های پیشوایان حق

صداقت، از بارزترین ویژگی‌هایی است که مردم، می‌توانند پیشوایان حق را با آن، شناسایی کنند و بر این اساس، از آن جا که خاندان رسالت در قلّه صداقت اعتقادی، اخلاقی و عملی قرار دارند، سزاوارترینِ انسان‌ها برای رهبری سیاسی و دینی هستند و در مرتبه بعد، هر کس از صداقت بیشتری برخوردار باشد، شایستگی او برای رهبری جامعه اسلامی، افزون‌تر است.

۳. تقوای سیاسی

مقتضای ایمان راستین، رعایت تقوا، بویژه تقوای سیاسی و پیروی از پیشوایان حق و در رأس آنها، خاندان رسالت است و فقدان تقوای سیاسی و تبعیّت از پیشوایان جائر، نشانه عدم صداقتِ مدّعیانِ ایمان است.

۴. رمز تداوم تقوا

پیروی از «صادقین»، رمز تداوم ایمان و تقواست.