مسلمانان باید از او پیروى کنند؛ امّا در زمان غیبت امام معصوم(، مردم چه باید بکنند؟

امام على( تکلیف مردم را در عصر رهبرى غیر معصوم، مشخّص کرده است. ایشان در قسمتى از سفارش‌نامه مالک اشتر به او مى‏فرماید:

۰.به قاضیان شهرهاى خود بنویس تا هر حکمى را که در حقّ و ناحق بودنش اختلاف دارند، به تو ارجاع دهند. سپس آن احکام را بررسى کن و هر چه را موافق کتاب خدا و سنّت پیامبر او و دستور امام توست، امضا کن و آنان را به اجراى آن، وا دار. هر چه بر تو مشتبه شد، دین‏شناسانى را که نزدت هستند، گِرد آور و با ایشان، مباحثه کن و آن‏گاه، آراى دین‏شناسان مسلمان حاضر بر هر چه قرار گرفت، همان را امضا کن؛ زیرا هر حکمى که مورد اختلاف شهروندان است، به امام ارجاع مى‏شود و بر امام است که از خدا، یارى جوید و در بر پا دارى حدود و وا داشتن شهروندان به فرمان خدا بکوشد.^۱

بنا بر این، می‌توان گفت: این روایت، وظیفه ما در زمان غیبت را نیز مشخّص می‌نماید؛ بدین معنا که اگر رهبر غیر معصوم، حکم خدا را تشخیص داد، آن را بیان مى‏کند و اگر تردید داشت، با مشورت عالمان دینى به هر نظرى رسید، آن رأى را اعلام مى‏نماید و مردم، باید از فرمان او اطاعت کنند.

پیام‌ها

۱. عصمت اهل بیت علیهم السلام

از این که وجوب اطاعت اهل بیت(، در ردیف وجوب اطاعت خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله قرار گرفته است، مى‏توان عصمت اهل بیت علیهم السلام را برداشت و استفاده کرد؛ زیرا اگر معصوم و مصون از خطا نباشند، ممکن است فرمانى مخالف فرمان خدا و رسول بدهند و در این صورت، به یقین، اطاعت از آنان، واجب نیست. امام على(، در این باره مى‏فرماید:

۰.إنَّما أمَرَ اللّهُ‏ عز و جل، بِطاعَةِ الرَّسولِ لِأَنَّه مَعصومٌ مُطَهَّرٌ وَ لا یَأمُرُ بِمَعصِیَتِهِ، وَ إنَّما أمَرَ بِطاعَةِ أُولِى الأَمرِ لِأنَّهُم مَعصومونَ مُطَهَّرونَ.^۱

۰.خداى متعال به اطاعت از رسول، فرمان داد، چون او معصوم [و پاک] است و به گناه، فرمان نمى‏دهد و به اطاعت از صاحبان امر، فرمان داد، چون آنان، معصوم [و پاک] هستند.

۲. وجوب اطاعت از رهبرى

نظام اسلامى بدون اطاعت از اولو الأمر، تحقّق نمى‏پذیرد؛ زیرا در زندگى اجتماعى، اختلاف و تنازع، طبیعى است. از این رو، باید محور و ملاکى موجود باشد تا در مورد احکام و مقرّرات جامعه، حرف نهایى را بزند. پیام «آیه اولی الأمر»، این است که اطاعت از ولىّ امر، مقدّمه پیدایش نظام است. با اطاعت از رهبرى، نظام اسلامى شکل مى‏گیرد. از پیامبر خدا( نقل شده که فرمود:

۰.اِسْمَعُوا وَ أطیعُوا لِمَنْ وَلاّهُ اللّهُ‏ الأَمرَ، فَإِنَّهُ نِظامُ الإسلامِ.^۲

۰.از کسانى که صاحبان امرند، شنوایى داشته باشید و فرمانشان را اجرا کنید که نظام اسلام، در آن است.

از مطالب پیش‌گفته، روشن شد که ولىّ امر، امام معصوم است و در زمان حضور او،