407
کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام

۲۹

حقّ حاکمیت اهل بیت علیهم السلام

(یا أَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ أَطِیعُواْ اللَه وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَ أُوْلِى الْأَمْرِ مِنکمْ.۱

اى کسانى که ایمان آورده‏اید! از خدا اطاعت کنید و از پیامبر و اولو الأمر خود، اطاعت نمایید).۲

اشاره

خداوند برای تداوم حکومت دینی، مسلمانان را موظّف کرده علاوه بر اطاعت از کتاب و سنّت، از نگهبانان دین و شریعت و مفسّران کتاب و سنّت پیامبرش اطاعت کنند. این تداوم‌بخشان راه رسالت، در زمان پیشوایی پیامبر خدا صلی الله علیه و آله با عنوان «اولی الأمر» معرّفی شده‌اند تا حسّ پرسشگری مسلمانان، زمینه‌ساز تبیین مصادیق این عنوان توسّط پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله گردد و حقّ حاکمیت اهل بیت علیهم السلام به وسیله ایشان، بیان شود.

تفسیر

این آیه در باره یکى از واجبات مهمّ سیاسى اسلام، یعنى «اطاعت از رهبرىِ صاحبان امر» است که در کنار اطاعت از خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله مطرح شده است و بیانگر اهمّیت این

1.. نساء: آیۀ ۵۹.

2.. این آیه را مى‏توان از نظرى، «آیۀ اطاعت» نامید، چون در آن از اطاعت خدا، پیامبر صلی الله علیه و آله و صاحبان امر، سخن رفته است و از نگاهى دیگر، مى‏توان آن را «آیۀ اِمارت» خواند، چون اِمارت و فرماندهى «اولوا الأمر» تأیید شده است.


کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
406

نوبت به پایمال کردن حقوق ضعفا نمى‏رسد، بلکه از ضعیفان، حمایت و دستگیرى مى‏شود. اگر نظام مطلوب الهى به صورت ایدئال اجرا گردد، جایگاه واقعى حاکمان، نه در برگه‏هاى رأى که در قلب مردم است و مردم به جاى انتخاب اکثرى، به انتخاب بهترین، روى مى‏آورند. مردم در چنین جامعه‏اى انتخاب خدا و قرآن را انتخاب خود دانسته‏اند و با این برگزیدگان خود، ارتباطى عمیق و صمیمى دارند و از جان و دل، دوستدار و حامى ایشان‌اند و در برابر دشمنانشان، استوار هستند.

رهبران چنین جامعه‏اى نیز صلاح و سداد ملّت خود را سرلوحه خویش قرار داده، در جهت اقامه عدل و توحید، به ارشاد مردم مى‏پردازند و هرگز به تباه شدن حقّى در برابر استحکام حکومت خود، راضى نخواهند شد. امیر مؤمنان على علیه السلام که با درخواست و بیعت خودِ مردم، حکومت را به دست گرفته بود، هیچ گاه حاضر نشد این حکومت را با ارعاب و تهدید، حفظ کند و زمانى که مردم به جهت ضعف ایمان، از یارى او سر باز زدند، با آن که به ابزار و سیاست اصلاح آنان و مطیع ساختنشان آگاه بود، چنین کارى نکرد. از ایشان روایت شده که می‌فرماید:

۰.إنّی لَعالِمٌ بِما یُصلِحُکُم.۱

۰.من خوب مى‏دانم چگونه مى‏توان شما را اصلاح کرد و به راه آورد.

امام علی علیه السلام به راحتى مى‏توانست با زور و اجبار، آنان را رام و با خود همراه سازد؛ امّا این روش را نامشروع مى‏دانست. پس راضى به شکست حکومت شد، ولى از مسیر حقیقت و جوان‌مردى، منحرف نگشت.۲

1.. شرح نهج البلاغة، ابن أبی الحدید: ج۱ ص۱۱۸.

2.. با وجود عدالت ناب و سیاست‏هاى سازندۀ امام علی علیه السلام چرا حکومت ایشان، چنان که باید، مورد استقبال قرار نگرفت و ظاهراً به شکست انجامید؟ براى یافتن پاسخ این سؤال، به کتاب سیاست‏نامۀ امام على علیه السلام: ص۹۹ ـ ۱۳۷، مراجعه نمایید.

  • نام منبع :
    کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ با همکاری مهدی کمانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 31221
صفحه از 593
پرینت  ارسال به