393
کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام

پس در حقیقت با به پایان رسیدن رشته پیامبرى و اکمال دین، پروردگار متعال، رحمت بى‏پایان خود را بار دیگر بر مردمان، جارى ساخته و راه ادامه‏دار تکامل بشر را در دوستى با خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله و دنباله‌روی از آنان شناسانده است. آیه مى‏فرماید: هر کس مى‏خواهد براى رسیدن به پروردگارش، راه خود را گم نکند، به مزد رسالت، توجّه کند و ادامه رسالت را در راه خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله جستجو نماید تا به هدف اصلى، یعنى داشتن جامعه‏اى توحیدى نائل آید.

با این بیان، پُر واضح است که خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله باید در جهت هدایت مردم و راه‌نمایى آنان به اوج انسانیت و تکامل مادّی و معنوی جامعه، نقش بزرگى داشته باشند که بدون آنان، این مهم انجام نخواهد پذیرفت. لذا اگر چه «القُربى» مى‏تواند شامل افراد بسیاری از خویشان پیامبر خدا صلی الله علیه و آله باشد، لیکن آنان که چنین کارکردى را ندارند، مشمول این آیه شریف و دعوت مردم به دوست داشتنشان نمى‏شوند؛ زیرا دوستى آن دسته از خویشانِ پیامبر که نقشى در هدایت مردم ندارند، نفعِ دینى و هدایتى براى مردم ندارد و نمى‏تواند راهى براى رسیدن به خدا باشد؛ چرا که در این زمینه، آنان همچون سایر مردم هستند و نیاز به درخواست محبّت ویژه براى آنان، موردى ندارد.

پس در جمع‏بندى این سه آیه، به این نتیجه مى‏رسیم که پاداش مورد انتظار پیامبر صلی الله علیه و آله این ویژگى‏ها را دارد:

ـ هرگز چیزى نیست که نفعش عائد پیامبر صلی الله علیه و آله شود؛

ـ تماماً به سود خود مسلمانان است؛

ـ تنها راه رسیدن به تکامل مادّی و معنوی و سعادت دنیا و آخرت است.

به این ترتیب، پاداش مورد انتظار، جز محبّت در حقّ ادامه دهندگان راه پیامبر صلی الله علیه و آله نمى‏تواند باشد و باید نسبت به کسانى بذل شود که جایگاهى هم‏سنخ با رسالت داشته باشند تا بتواند پاداش رسالت، قلمداد شود.

«دعاى ندبه»، این مناجات عاشقانه میان بنده و خداوند، حقایق ذکر شده را به‏گونه‏اى


کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
392

بگو بر این [رسالت]، اجرى از شما طلب نمى‏کنم، جز این که کسى بخواهد راهى به سوى پروردگارش در پیش گیرد).

علّامه طباطبایی، در تبیین مراد آیه یاد شده می‌گوید:

۰.یعنی من از شما مزدی طلب نمی‌کنم، مگر این که با اختیار، دعوتم را اجابت کنید. همین برای مزد من، کافی است.۱

در این جا نیز پیامبر صلی الله علیه و آله در واقع، مزدی طلب نکرده است؛ بلکه به سان آیه مودّت، چیزی را طلبیده که یک‌سره منفعت امّت است. از آن جایی که این آیه و «آیه مودّت» هر دو در باره یک موضوع است و هر دو دارای اسلوب حصر است، باید محتوای آن دو نیز یکسان باشد؛ وگر نه تناقض پیش می‌آید. بنا بر این، از مقایسه این دو آیه، روشن می‌شود آن بهره‏اى که مردم از دوستى خویشانِ پیامبر صلی الله علیه و آله به دست مى‏آورند، پیدا کردن راه قرب به خدا و سعادت و کمال است. حصرى که توسّط کلمه «الاّ» در این دو آیه شریف اِعمال گردیده، به معناى انحصار حرکت به سوى خداوند متعال در جاده دوستى خویشان پیامبر علیهم السلام و امتناع این حرکت، بدون دوستى ایشان است.

پیوند میان دوستی خویشانِ پیامبر صلی الله علیه و آله و سیر الی الله، براى آشنایان به مسائل روانى، روشن است؛ چرا که فطرت انسانىِ به ودیعت نهاده شده در وجود بشر، واجد خصیصه کمال‌جویى است که در صورت از دست دادن آن، انسان از مقام انسانیت، ساقط و به رتبه وحوش و بهائم، تنزّل پیدا مى‏نماید.

حال همان گونه که محال است آدمى بدون دوست داشتن کمال، قدم در راه آن نهاده، به پیشرفت نائل آید، بدون دوست داشتن اهل کمال نیز تحقّق این پیشرفت، ناشدنى است. در حقیقت، رسیدن به یک مقام با دوستى آن مقام و اهل آن مقام، عجین گردیده است و لازم و ملزوم یکدیگرند.

1.. المیزان فی تفسیر القرآن: ج‏۱۸ ص۴۳.

  • نام منبع :
    کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ با همکاری مهدی کمانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 31702
صفحه از 593
پرینت  ارسال به