387
کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام

پیام‏ها

۱. آغاز دعوت به دین، از خویشاوندان

آغاز دعوت به ارزش‏هاى دینى، باید از نزدیکان باشد و لذا پیوند خویشاوندى، سبب مسئولیت بیشترى مى‏شود. هر کس در مورد هدایت نزدیکان خویش، مسئول است و باید با پند و اندرز و هشدار دادن، آنان را به ارزش‏هاى دینى فرا بخواند. کسانى که گمان مى‏کنند این مسئولیت، تنها بر عهده پیامبر است، سخت در اشتباه‌اند. قرآن مى‏فرماید:

(یَا أَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ قُواْ أَنفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَ الْحِجَارَةُ عَلَیها مَلَائِکَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لا یَعْصُونَ اللهَ مَا أَمَرَهُمْ وَ یفْعَلُونَ مَا یُؤْمَرُونَ.۱

اى کسانى که ایمان آورده‏اید! جان‏ها و خاندانتان را از آتش نگاه دارید، [آتشى] که آتش‌گیره آن، مردمان و سنگ‏ها هستند. بر آن آتش، فرشتگانى خشن و قدرتمند، گماشته شده‏اند که خدا را در آنچه به آنان امر مى‏کند، نافرمانى نمى‏کنند و به آنچه دستور داده شده‏اند، عمل مى‏کنند).

در حدیثى از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله مى‏خوانیم:

۰.بدانید که همه شما نگهبانید و همه در برابر کسانى که مأمور نگهبانى‏شان هستید، بازخواست مى‏شوید. امیر و رئیس حکومت اسلامى، نگهبانِ مردم است و در برابر آنان، مسئول است. مرد، نگهبانِ خانواده خویش است و در مقابل آنها، مسئول. زن نیز نگهبان خانواده، شوهر و فرزندان است و در برابر آنان، مسئول است. بدانید که همه شما نگهبانید و همه شما در برابر کسانى که مأمور نگهبانى از آنان هستید، بازخواست مى‏شوید.۲

در روایت دیگرى مى‏خوانیم که وقتى آیه (قُوا أَنفُسَكُمْ وَ أَهْلِيكُمْ نَارًا) نازل شد، یکى از مسلمانان گریست و گفت: من از تربیت خویش نیز ناتوانم. چگونه خانواده‏ام را تربیت کنم؟ پیامبر صلی الله علیه و آله پاسخ داد:

1.. تحریم: آیۀ ۶.

2.. صحیح البخاری: ج۱ ص۲۱۵، مسند ابن حنبل: ج۲ ص۵، صحیح مسلم: ج۶ ص۸.


کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
386

«گوش به فرمانش باشید و از وى اطاعت کنید» را در باره على علیه السلام بیان فرمود که قریش، هیچ‏گونه حرف‌شنوى‏اى از خودِ پیامبر صلی الله علیه و آله هم نداشتند. روشن است که این کلام براى آینده و آیندگان گفته شده است؛ براى آنانى که نبوّت او را پذیرفته، کلامش را حجّت مى‏دانند.۱

تحریف تاریخى این ماجرا

آنچه را آوردیم، مورّخان، محدّثان و مفسّران، با طرق مختلف و سندهاى گوناگون، گزارش کرده‏اند که گذشت.

طبرى نیز آن را در تاریخ خود (تاریخ الطبری) به تفصیل آورده است؛ امّا در تفسیر خویش، روایت را با همان سندى که در کتاب تاریخ گزارش کرده، نقل کرده و به جاى عبارت «کدام‌یک از شما مرا بر این امر یارى مى‏دهد تا برادر و وصى و جانشین من در میانتان باشد»، نوشته است: «تا برادر و چنین و چنان باشد» و در ادامه نیز حذف و تحریف را در سخن پیامبر صلی الله علیه و آله، روا دانسته و به جاى جمله «بى‌تردید، این، برادر و وصى و خلیفه من در میان شماست. پس گوش به فرمانش باشید و از وى اطاعت کنید»، آورده است: «بى‌تردید، این، برادر من و چنین و چنان است. پس گوش به فرمانش باشید و از وى، اطاعت کنید».

البته نوع گزارش طبرى، بسى سؤال‌برانگیز است و تأمّل در آن، نشان‏دهنده مجبور بودن و تحکّم بر چگونگى نقل است؛ وگر نه، «بى‏تردید، این، برادر من و چنین و چنان است. پس گوش به فرمانش باشید و از وى اطاعت کنید»، به چه معناست؟! وجود جمله «گوش به فرمانش باشید و از وى اطاعت کنید»، به گونه‏اى رازدارانه، نشان‏دهنده حذف جانِ کلام است.۲

1.. ر. ک: تاریخ الطبری: ج۲ ص۳۱۹ ـ ۳۲۱. این واقعه را به همراه گزارش انتخاب علی علیه السلام با عنوان وصی و خلیفۀ پیامبر صلی الله علیه و آله از علمای اهل سنّت، علاوه بر ابن جریر طبری، در تاریخ خود، ثعلبی در تفسیر خود (تفسیر الثعلبی: ج۷ ص۱۸۲)، ابن ابی حاتم در تفسیر خود (تفسیر ابن أبی حاتم: ج۹ ص۲۸۲۶)، بغوی (ق۶ ق) در تفسیرش (معالم التنزیل: ج۳ ص۴۸۰) و حاکم حسکانی (شواهد التنزیل: ج۱ ص۵۴۳) گزارش کرده‌اند. از شیعه نیز شیخ صدوق (علل الشرائع: ج۱ ص۱۷۰)، شیخ طوسی (الأمالی، طوسی: ص۵۸۲)، علی بن ابراهیم در تفسیرش (تفسیر القمّی: ج۲ ص۱۲۴)، امین الاسلام طَبِرسی در تفسیر خود (مجمع البیان: ج۷ ص۳۲۲)، ابن شهرآشوب (المناقب آل أبی طالب: ج۱ ص۳۰۵ ـ ۳۰۶) و سیّد شرف الدین استرآبادی (تأویل الآیات الظاهرة: ج۱ ص۳۸۹ ـ ۳۹۰) نقل کرده‌اند. همچنین، ر. ک: دانش‌نامۀ امیر المؤمنین علیه السلام، ج‏۱ ص۲۰۱.

2.. تفسیر الطبرى: ج۱۹ ص۷۵.

  • نام منبع :
    کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ با همکاری مهدی کمانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 31189
صفحه از 593
پرینت  ارسال به