343
کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام

«حَجّةُ الکمال» و «حَجّةُ التمام»، نامیده شده است. همراهان ایشان را در این سفر، از نود هزار تا صد و بیست و چهار هزار نفر، ذکر کرده‏اند. آنان پس از پایان مراسم حج، در تاریخ پنج‌شنبه هجدهم ذى‏حجّه در نقطه‏اى به نام غدیر خم در نزدیکى جُحفه ـ که از میقات‏هاى حج و عمره است ـ توقّف کردند. این نقطه، چهارراهى است که از شمال به مدینه، از شرق به عراق، از غرب به مصر و از جنوب به یمن، منتهى مى‏شود. به عبارت روشن‏تر در این چهارراه، حُجّاج بیت اللّه‏ الحرام از چهار نقطه جهان، گِرد آمده، آن گاه از هم جدا مى‏شدند. در همین مکان، آیه تبلیغ، نازل شد.

در کتاب شواهد التنزیل ـ که از منابع روایى اهل سنّت است ـ، روایتى از زیاد بن مُنذَر نقل گردیده که بیانگر گوشه‏هایى از این حادثه بزرگ است.

زیاد بن مُنذَر مى‏گوید:

۰.نزد امام باقر علیه السلام بودم و او با مردم، سخن مى‏گفت که مردى از اهالى بصره به نام عثمان اعشى ـ که از حسن بصرى، حدیث نقل مى‏کرد ـ به سوى او آمد و گفت: اى زاده پیامبر خدا، خدا، مرا فدایت کند! حسن به ما مى‏گوید که آیه: (اى پیامبر! آنچه را از پروردگارت بر تو نازل شده، برسان)، در حقّ مردى نازل شده است؛ ولى نمى‏گوید در باره چه کسى است!

۰.امام علیه السلام فرمود: «اگر مى‏خواست، مى‏توانست بگوید، امّا مى‏ترسید! جبرئیل علیه السلامبر پیامبر صلی الله علیه و آله فرود آمد و گفت: "خداوند به تو فرمان مى‏دهد که امّتت را به زکاتشان راه‌نمایى کنى"، او هم کرد.

۰.سپس فرود آمد و گفت: "خداوند به تو فرمان مى‏دهد که امّتت را به روزه‏شان راه‌نمایى کنى"، او هم کرد.

۰.سپس فرود آمد و گفت: "خداوند به تو فرمان مى‏دهد که امتت را به حجّشان راه‌نمایى کنى"، او هم کرد.

۰.سپس فرود آمد و گفت: "خداوند به تو فرمان مى‏دهد که امتت را به «ولیّ‌شان» راه‌نمایى کنى، همان گونه که به نماز و زکات و روزه و حجّشان راه‌نمایى کردى، تا حجّت، در همه اینها بر ایشان تمام شود".


کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
342

طبری، تفسیر الثعلبی، کتاب ما نزل من القرآن فی علی از ابو نعیم اصفهانی، أسباب النزول واحدی و...، ارتباط این آیه را با جریان غدیر، نقل کرده است.۱ گر چه ممکن است بعضى از آنها این ارتباط و آنچه را نقل کرده‌اند، قبول نداشته باشند.

برای نمونه، عیّاشی از مفسّران شیعی، از ابن عبّاس و جابر بن عبد الله انصاری نقل می‌کند که: خداوند، به پیامبر صلی الله علیه و آله امر کرد تا علی علیه السلام را به امامت مردم، منصوب کند و ولایت او را به آنان خبر دهد. پیامبر صلی الله علیه و آله ترسید که بگویند عموزاده‌اش را برگزیده است و در این ‌باره، سرکشی کنند. پس خداوند به او چنین وحی کرد: (اى پیامبر! آنچه از جانب پروردگارت به سوى تو نازل شده، ابلاغ کن و اگر نکنى، پیامش را نرسانده‏اى، و خدا، تو را از گزند مردم، نگاه مى‏دارد).۲

همچنین سیوطی از مفسّران اهل سنّت، از ابو سعید خُدری روایت می‌کند که گفت: آیه (يَا أَيُّهَا ٱلرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْکَ مِن رَبِّکَ...)، روز غدیر خم، در باره علی بن ابی طالب علیه السلام نازل شد.۳

باز او از ابن مسعود، روایت کرده که گفت:

ما در زمان پیامبر خدا صلی الله علیه و آله این آیه را این گونه قرائت و فهم می‌کردیم: (يَا أَيُّهَا ٱلرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْکَ مِن رَبِّکَ) أنَّ علیّاً مولى المؤمنین (وَإِن لَّمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَٱللهُ يَعْصِمُكَ مِنَ ٱلنَّاسِ).۴

اشاره‏اى به واقعه غدیر

در سال دهم هجرى، پیامبر صلی الله علیه و آله تصمیم گرفت براى انجام دادن مراسم حج به مکّه مشرّف شود. این حج در منابع روایى، «حَجّةُ الوداع»، «حَجّةُ الإسلام»، «حَجّة الإبلاغ»،

1.. الغدیر: ج۱ ص۲۱۴ ـ ۲۲۳.

2.. تفسیر العیّاشی: ج۱ ص۳۳۱.

3.. الدرّ المنثور: ج۲ ص۲۹۸.

4.. الدرّ المنثور: ج۲ ص۲۹۸.

  • نام منبع :
    کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ با همکاری مهدی کمانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 31210
صفحه از 593
پرینت  ارسال به