۲۴

ابلاغ ولایت امیر مؤمنان

(یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنْزِلَ إِلَیکَ مِن رَبِّکَ وَإِن لَمْ تَفْعَلْ فَمَا بَلَّغْتَ رِسَالَتَهُ وَاللهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللهَ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرِینَ.^۱

اى پیامبر! آنچه از جانب پروردگارت به سوى تو نازل شده، ابلاغ کن و اگر نکنى، پیامش را نرسانده‏اى و خدا، تو را از گزند مردم، نگاه مى‏دارد. آرى. خدا، گروه کافران را هدایت نمى‏کند).

اشاره

در آخرین ماه‏هاى زندگى پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله، در ضمن آیاتی که بر ایشان نازل شد، فرشته وحى با آهنگى ویژه و تأکیدهاى پى در پى، فرمان مهمّى را بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل نمود، آن چنان بااهمّیت که خداوند، پیامبرش را در ظاهر تهدید مى‏کند که در صورت کوتاهى در به انجام رساندن این وظیفه، اصل رسالت را ابلاغ نکرده است.^۲

در آن زمان که با فتح مکّه و سیطره اسلام بر سراسر شبه جزیره عرب، خاطر شریف پیامبر صلی الله علیه و آله از تهدید مشرکان و کفّار، آسوده شده بود و یهود و نصارا، دیگر تهدیدی براى

صراحت بگوید: «من فلان کس را براى این مسئولیت، شایسته مى‏دانم». شکل دوم، این است که بگوید: «در بین این نامزدها کسى که این ویژگى‏ها را دارد، مناسب این مسئولیت است». آیه ولایت، بر روش دوم تصریح مى‏کند؛ زیرا اوّلاً چنین معرّفى‏اى به مخاطب شخصیت مى‏دهد، چون مجال فکر و اندیشه در مورد نامزد‏ها را به او مى‏دهد و در واقع به او مى‏گوید: «تو خودت هم مى‏توانى بیندیشى و در میان این چند نفر، بهترین را برگزینی. من معیار را مى‏گویم و انطباق بر اشخاص به عهده خودت است». خداوند بدین روش، معیارها را داده تا جامعه اسلامى به رشد سیاسى برسد. او مى‏فرماید: کسى را رهبر جامعه قرار دهید که نمازگزار و در حال رکوع، زکات دهنده باشد؛ رهبرى که هم خدا را بپرستد و هم به بندگان او خدمت کند.

ثانیاً این روش، مانع توطئه‏هاى سیاسى و فرهنگى است. معمولاً در جامعه‏هاى امروزى، آوردن اسم اشخاص به اتّهام، تبانى و سودجویى مى‏انجامد. علّت این هم که خداوند به نام امام على علیه السلام، تصریح نکرده، برای جلوگیرى از بروز اختلاف و توطئه و تحریف احتمالى قرآن بوده است. از این رو، براى جلوگیرى از این فاجعه، ملاک‏ها و معیارهاى کلّى رهبرى جامعه اسلامى را بیان کرده، ولى آشکارا و به صراحت، از ایشان نامى نبرده است.