۰.لِکُلِّ شَیءٍ آفَةٌ، وَ آفَةُ هٰذَا الدّینِ بَنو اُمَیَّةَ.^۱

۰.هر چیزى، آفتى دارد و آفت [و عامل آسیب رساندن به] این دین (اسلام)، بنى امیّه هستند.

نگاهى به پیشنیه آنها، چگونگى به قدرت رسیدن و به دست گرفتن حکومت، کارکرد ناشایست و بیدادگرایانه در زمان حاکمیت و...، به حقیقتى که پیامبر بزرگوار بدان اشاره کرده، گواهى مى‏دهد. در قرآن کریم، همچنین «شجره ملعونه» ـ که با شجره خبیثه در این آیه شریف همخوانى بسیار دارد ـ به بنى ‏امیّه تفسیر شده است.^۲

(وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْیا الَّتی‏ أَرَیناکَ إِلاَّ فِتْنَةً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَةَ الْمَلْعُونَةَ فِی الْقُرْآنِ.^۳

و [یاد کن] آن رؤیایى را که به تو نمایاندیم و [نیز] آن درخت لعنت شده در قرآن را).

ب ـ استوارى و پایداری (أصْلُهَا ثَابِتٌ)

دومین ویژگی شجره طیّبه اهل بیت علیهم السلام استواری و پایداری است. ریشه‏هاى درخت استوار اهل بیت علیهم السلام تا ژرفاى زمین فرو رفته و از این رو، در برابر تندبادها، آسیب‏پذیر نیست. قرآن کریم، نقطه مقابل آن را چنین مى‏شناساند:

(اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ ما لَها مِنْ قَرارٍ.^۴

از روى زمین کنده شده و آرام ندارد).

تعبیر (مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ) با ظرافت، تأکیدی بر بی ریشه بودن درخت شرک است و درختی که ریشه در خاک نداشته باشد، وضعیت شاخه و برگ و میوهایش روشن است. چنین درختی، جز برای سوزاندن، مناسب نیست. در مقابل، درختی که از ریشه‌ای محکم و عمیق برخوردار است، آماده رشد، بالندگی، میوه‌دهی و کمال است. به باور

معصومان که مى‏خواهند کار بسیار پیچیده و مهمّ پیامبر صلی الله علیه و آله را ادامه دهند، تنها از سوى خداوند، برگزیده مى‏شوند.

کوتاه سخن آن که این هدایت یافتگان الهى، سرچشمه پاکى‌اند و به گفته قرآن کریم (أُوْلَئکَ الَّذِینَ هَدَى اللهُ‏؛ اینان کسانى هستند که خدا، هدایتشان کرده است)؛^۱ زیرا کسى که گام در جاى پاى پیامبر مى‏گذارد، باید از همان راه تضمین شده‏اى که پیامبر برخوردار بوده، یعنى عصمت و خطا ناپذیرى در همه زوایاى زندگى، بهره‏مند باشد.

طیّب و خوشایند بودن نیز به باور برخى، نه تنها به میوه، بلکه به همه ویژگی‌هاى آن، همچون نما و چشم‌انداز، سایه و... نسبت داده شده است.^۲ بدین سان و در پرتو دو نکته پیش‌گفته، اهل ‏بیت علیهم السلام، یکى از مصادیق شجره طیّبه، همه وجودشان، حتّى اندام ظاهرى آنان، خوشایند انسان است. روایاتى که سیماى اهل بیت علیهم السلام، بویژه ولىّ عصر علیه السلام را توصیف کرده‏اند نیز، گواهى بر این ادّعاست. در موشکافى از چرایىِ خوشایند و طیّب بودن اهل بیت( این نکته نیز گفتنى است که آن دسته از جوهرهاى نفسانى که با روح قدسى الهى همسو باشند، براى انسان، خواستنى و پسندیده است، حتّى لذّتى که از آنان به انسان دست مى‏دهد، از همه لذّت‏هاى دنیایى برتر است، همچون نور شناخت خداوند، آن گاه که در جوهر نفس انسان، روان گردد و با آن، یکى شود. نشانه آن، این است که نفس به هنگام تابش آن بر وى، جز نفسى است که پیش از آن بود. این ویژگى، آن‌چنان توانمندى و آمادگى براى جوهر نفس در پذیرش حق تعالى و صفاتش پدید مى‏آورد که اگر با آن اُنس بگیرد، دست‌خوش دگرگونى نمى‏شود.^۳

این جایگاه اهل بیت( با توجّه به واژه مقابل «شجره طیّبه»، یعنى «شجره خبیثه» نمایان‏تر مى‏گردد. این واژه در برخى روایات به بنى ‏امیّه تفسیر شده است. مستند این گفته، سخنى از پیامبر صلی الله علیه و آله است که فرمود: