241
کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام

خانه پیامبر زیسته است و براى نماد ایمان، به همسر فرعون، آسیه، مثال مى‏زند،۱ با آن که در خانه فرعون، شُهره ستمگرى در تاریخ، زندگى مى‏کرده است.

۲. باز بودن درِ توبه برای همه

راه توبه براى همه باز است، گر چه کسى در کانون وحی، توطئه کرده باشد: (إِن تَتُوبَا إِلَى اللهِ).

۳. دفاع از اسلام در همه عرصه‌ها

یکی از پیام‌های قابل توجّه آیه یاد شده، این است که پیروان راستین اهل بیت علیهم السلام، باید در همه عرصه‌های سیاسی، نظامی، فرهنگی و حتّی خانوادگی، مدافع ولایت الهی باشند، همان طور که امیر مؤمنان علیه السلام در همه عرصه‌ها از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله دفاع کرد.

۴. هشیاری نسبت به انحراف نزدیکان

علاقه به نزدیکان، چه بسا موجب چشم‌پوشی و نادیده گرفتن انحرافات اعتقادی، اخلاقی و عملی آنها می‌شود. اشاره به انحراف برخی از همسران پیامبر صلی الله علیه و آله در واقع، حامل این پیام است که هشیاری همگان در ارتباط با عملکرد نزدیکان، ضروری است، چنان که در آیه دیگری آمده:

(یٰأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ إِنَّ مِنْ أَزْوَاجِکُمْ وَ أَوْلَادِکُمْ عَدُوًّا لَکُمْ فَاحْذَرُوهُمْ.۲

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! برخی از همسران و فرزندانتان، دشمن شمایند. پس از آنان، بر حذر باشید).

1.. تحریم: آیۀ ۱۱.

2.. تغابن: آیۀ ۱۴.


کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
240

می‌تواند عطف به ضمیر «هو» باشد۱ و «الملائکة»، مبتداست و خبر آن، «ظهیر» است. مراد از «بعد ذلک» نیز، یعنی بعد از نصرت خدا و جبرئیل و صالحِ مؤمنان.۲

گفتنی است دقّت در سیاق آیه، به روشنی نشان می‌دهد که مقصود از «صالح المؤمنین»، همه مؤمنان صالح نیست؛ بلکه با در نظر گرفتن روایاتی که در باره آیه به آنها اشاره شد و با توجّه به جایگاه علی علیه السلام نزد پیامبر صلی الله علیه و آله، بی‌تردید، مقصود انحصاری از آن شخص، ایشان است.

آنچه این نظریه را تقویت می‌کند، این است که موضوع آیه، یک مشکل خانوادگی است و دخالت همه مؤمنان صالح برای حلّ این مشکل، بی‌معنا، بلکه نامعقول است.

در واقع، آیه یاد شده، برای پیشگیری از حوادث مشابه در زندگی خانوادگی پیامبر صلی الله علیه و آله، دو تن از همسران ایشان را تهدید می‌کند که اگر این گونه مسائل تکرار شود، علی علیه السلام که در همه عرصه‌ها یار و یاور پیامبر صلی الله علیه و آله است ـ با خصوصیّاتی که از او می‌دانند ـ مأمور برخورد با آنها خواهد شد.

پیام‌ها

۱. معیار ارزش پیوند خانوادگی با پیامبر صلی الله علیه و آله

نزدیکى خانوادگى با پیامبر صلی الله علیه و آله، اگر با تقوا همراه نباشد، ارزشى ندارد. در صورتى نزدیکى سببى و نسبى ارزشمند است و موجب شرافت انسان مى‏شود که در رفتار، هماهنگى با پیامبر صلی الله علیه و آله وجود داشته باشد. قرآن کریم در ادامه همین سوره، نماد کفر را زن نوح، معرّفى مى‏کند،۳ با آن که در

1.. این ضمیر، مبتدا برای «مولاه» است و کلّ جمله خبر برای «الله» (اسم إنّ) است (مجمع البیان: ج۱۰ ص۴۷۰).

2.. المیزان فی تفسیر القرآن: ج۱۹ ص۳۳۲. البتّه می‌توان گفت: «جبریل»، مبتداست و «ظهیر»، خبر آن است و «بعد ذلک»، یعنی بعد از نصرت الهی، یعنی نصرت غیر خدا در رتبۀ متأخّر از نصرت او ذکر شده است و چه بسا این ترکیب از ادب بیشتری در برابر ساحت الهی برخوردار باشد و لذا بهتر باشد. همین ترکیب از سوی طَبرِسی در مجمع البیان نیز مطرح شده است. البتّه ایشان توجیه دیگری ارائه کرده‌اند (ر.ک: مجمع البیان: ج۱۰ ص۴۷۰). گفتنی است ابو حیّان اندلسی نیز می‌نویسد: «و الأحسن الوقف على قوله: مَوْلاهُ. وَ یکون وَ جِبْرِیلُ مبتدأ، و ما بعده معطوف علیه، و الخبر ظَهِیر». (البحر المحیط: ج۱۰ ص۲۱۱)

3.. تحریم: آیۀ ۱۰.

  • نام منبع :
    کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ با همکاری مهدی کمانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 31186
صفحه از 593
پرینت  ارسال به