227
کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام

حاکم حَسَکانی در شواهد التنزیل، به نقل از اَنَس بن مالک، آورده است:

متولّیان خانه خدا نشسته بودند و بر یکدیگر، فخر مى‏فروختند: عبّاس به شَیبه گفت: من از تو برترم. من عموى پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و وصىّ پدرش و آب دهنده حاجیانم. شَیبه گفت: من از تو برترم. من، امین خدا بر خانه‏اش و نگهبان آن هستم. آیا آن گونه که من مورد اعتمادم، تو مورد اعتماد قرار گرفته‏اى؟

آنان، در حال بحث و گفتگو بودند که على علیه السلام نزد آنان رسید. عبّاس به وى گفت: پسر برادرم! لحظه‏اى صبر کن! على علیه السلام ایستاد. عبّاس گفت: شَیبه بر من فخر مى‏فروشد و گمان مى‏کند که از من، برتر است. على علیه السلام فرمود: «عموجان! شما به او چه گفتى؟». گفت: گفتم: من، عموى پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و وصىّ پدرش و آب دهنده حاجیانم. پس، از تو برترم. آن گاه علی علیه السلام به شَیبه فرمود: «تو به او چه گفتى؟». شَیبه گفت: گفتم: من از تو برترم. من، امین خدا بر خانه‏اش و نگاهبان آن هستم. آیا آن گونه که خدا به من اعتماد کرده، به تو اعتماد کرده است؟

على علیه السلام فرمود: «بگذارید من هم با شما در مفاخره، شرکت کنم. گفتند: شرکت‌کن. على علیه السلام فرمود: «من از هر دوى شما برترم. من از بین مردان این امّت، اوّلین کسى هستم که ایمان آورد و هجرت کرد و به جهاد پرداخت».

سپس همگی به خدمت پیامبر صلی الله علیه و آله رفتند و در برابرش نشستند و هر کدام از آنان، افتخار خود را به ایشان گفت. پیامبر صلی الله علیه و آله چیزى در جواب نگفت و همه رفتند. بعد از چند روز، در باره آنان، وحى نازل شد. پیامبر صلی الله علیه و آله به دنبال هر سه فرستاد. آنها آمدند و براى آنان، این آیه را خواند: (آیا سیراب کردن حاجیان و آباد کردن مسجد الحرام را همانند [کار] کسى پنداشتید که به خدا و روز بازپسین، ایمان آورده است؟...).۱

گفتنی است با توجّه به دلالت اخبار سبب نزول بر انجام گرفتن این مفاخره در مکّه و نزول سوره توبه در اواخر عمر مبارک پیامبر صلی الله علیه و آله در حجّة الوداع، به نظر می‌رسد این مفاخره در مسجد الحرام و در حجّة الوداع، صورت گرفته است.

1.. شواهد التنزیل: ج۱ ص۳۲۸.


کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
226

شیخ طوسی نیز روایت کرده است: امام علی علیه السلام در جمع شورای شش نفره تعیین خلیفه، هنگام برشمردن مناقب خود، به آنان فرمود:

۰.آیا آیه (أَ جَعَلْتُمْ سِقایَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِی سَبِیلِ اللهِ) در باره کسی از شما جز من، نازل شده است؟ و آنان جواب دادند: «خیر».۱

سبب نزول این آیه، در بسیاری از منابع شیعه و اهل سنّت، آمده است. از جمله در تفسیر العیّاشی۲ آمده است: از امام صادق علیه السلام روایت شده که فرمود:

۰.به امیر مؤمنان علیه السلام گفته شد: ای امیر مؤمنان! برترین فضیلت شما چیست؟ امام علیه السلام فرمود: «من و عبّاس و عثمان بن ابی شَیبه در مسجد الحرام بودیم. عثمان بن ابی شَیبه گفت: پیامبر خدا صلی الله علیه و آله کلیدهای کعبه را به من تحویل داد. عبّاس [نیز] گفت: پیامبر خدا [منصب] آب‌دهی به زائران و زمزم را به من تحویل داد؛ ولی ای علی! به تو منصبی نداد. در این حال، این آیه نازل شد.

نظیر این حدیث، در منابع دیگری همچون تفسیر القمّی،۳ تفسیر مجمع البیان،۴ تفسیر الطبری،۵ شواهد التنزیل،۶ تاریخ دمشق،۷ تفسیر الثعلبی،۸ أسباب النزول واحدی،۹ تفسیر القُرطُبی۱۰ و الدرّ المنثور سیوطی۱۱ نیز گزارش شده است.

1.. الأمالی، طوسی: ص۵۵۰.

2.. تفسیر العیّاشی: ج۲ ص۸۳ ح ۳۴.

3.. تفسیر القمّی: ج۱ ص۲۸۴.

4.. مجمع البیان: ج۵ ص۲۳.

5.. تفسیر الطبري: ج۱۰ ص۱۲۴ ح ۱۲۸۶۵، از محمّد بن کعب قرظی و ح ۱۲۸۶۶ از سدی.

6.. شواهد التنزیل: ج۱ ص۳۲۸.

7.. تاریخ دمشق: ج۴۲ ص۳۵۷ـ ۳۵۸.

8.. تفسیر الثعلبی: ج۵ ص۲۰ از شعبی و حسن و قرظی.

9.. أسباب النزول: ص۲۴۸ از قرظی.

10.. تفسیر القرطبی: ج۸ ص۹۱ ـ ۹۲.

11.. الدرّ المنثور: ج۳ ص۲۱۸ ـ ۲۱۹ از شعبی و قرظی و انس.

  • نام منبع :
    کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ با همکاری مهدی کمانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 31662
صفحه از 593
پرینت  ارسال به