بخشی از روایات تفسیری ناظر به فضائل اهل بیت علیهم السلام، بیانگر رویدادهای مقارن با نزول برخی آیات هستند و از این رو سبب نزول خوانده میشوند. روایت زیر از اُمّ سلمه یک نمونه آن است:
۰.إنَّ النبیَّ صلی الله علیه و آله کان فی بَیتِها فَأتَتهُ فاطِمَةُ ـ رَضِیَ اللهُ عَنها ـ بِبُرمَةٍ فیها خَزیرةٌ، فَدَخَلَت بِها عَلَیهِ فَقالَ لَها: اُدعی لی زَوجَکِ وَ ابْنَیکِ، قالَت: فَجاءَ عَلیٌّ وَ الحَسَنُ وَ الحُسَینُ فَدَخَلُوا فَجَلَسُوا یَأکُلونَ مِن تِلکَ الخَزیرَةِ، وَ هُوَ عَلىٰ مَنَامَةٍ لَهُ، وَ کانَ تَحتَهُ کِساءٌ خَیبَریٌّ. قالَت: وَ أنا فِی الحُجرَةِ اُصَلّی، فَأنزَلَ اللّهُ تَعالی هٰذِهِ الآیَةَ: (إِنَّمَا يُرِيدُ ٱللهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ ٱلرِّجْسَ أَهْلَ ٱلْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا). قالت: فَأخَذَ فَضْلَ الْکِساءِ فَغَشّاهُم بِهِ، ثُمَّ أخْرَجَ یَدَیهِ فَأَلْوىٰ بِهِما إلَى السَّماءِ، ثُمَّ قالَ: اللّٰهُمَّ هٰؤلاءِ أهلُ بَیتی وَ خاصَّتی وَ حامِیَتی، فَأذهِبْ عَنهُمُ الرِّجسَ وَ طَهِّرهُم تَطهیراً. قالَت: فَأدخَلْتُ رَأسِیَ البَیتَ فَقُلتُ: وَ أنَا مَعَکُم یا رَسولَ اللَّهِ؟ قالَ: إنَّکِ إلىٰ خَیرٍ إنَّکِ إلىٰ خَیرٍ.
۰.پیامبر صلی الله علیه و آله در خانه امّ سلمه بود. فاطمه با دیگى سنگى آمد که در آن، خزیره (نوعى آش) بود. پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «شوهرت و دو پسرت را هم صدا کن». على و حسن و حسین نیز آمدند و همه از آن غذا خوردند و پیامبر صلی الله علیه و آله در بسترش روى کساى سیاهرنگ قرار داشت.
۰.امّ سلمه میگوید: من در حجره نماز مىخواندم. این آیه نازل گردید: (ِإِنَّمَا يُرِيدُ ٱللهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ ٱلرِّجْسَ أَهْلَ ٱلْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا). پیامبر صلی الله علیه و آله گوشه کسا را گرفت و بر آنان پوشانید و دست به دعا بر افراشت که: «خدایا! اهل بیت من و ویژگان من، ایناناند. از اینان، پلیدى را دور ساز و پاکیزهشان کن». امّ سلمه میگوید: من سر به درون خانه کرده، پرسیدم: ای پیامبر خدا! من نیز هستم؟ پیامبر صلی الله علیه و آله دو بار فرمود: «تو به سوى خیر و خوبى هستى».۱
گفتنی است که تعبیر «شأن نزول»، ترکیبی نوظهور، فارسی و متفاوت با تعبیر «سبب نزول» است. روایات شأن نزول، بیانگر زمینه تاریخی نزول بخشی از قرآن هستند، خواه آن حادثه مقدّم