145
کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام

وعَلِیٌّ الهادی.۱

۰.اى حسن! خداوند مى‏فرماید: [اى پیامبر!] تو تنها هشدار دهنده‏اى و براى هر قومى راه‌نمایى است. من هشدار دهنده‏ام و على، راه‌نماست.

۳. امام علی علیه السلام فرمود:

۰.هیچ آیه‏اى از قرآن نازل نشده جز آن که مى‏دانم کجا نازل شده و در باره چه نازل شده؟ در دشت بوده یا در کوه. گفته شد: در باره تو چه نازل شده است؟ فرمود: اگر از من نمى‏پرسیدید به شما نمى‏گفتم. در باره من آیه «[اى پیامبر!] تو تنها هشدار دهنده‏اى و براى هر قومى راه‌نمایى است» نازل شده است. پیامبر خدا، هشدار دهنده است و من راه‌نمایم به چیزى که او آورده است.۲

۴. برید بن معاویه نقل می‌کند که امام باقر علیه السلام در باره آیه (إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَ لِکُلِّ قَوْمٍ هادٍ) فرمود:

۰.قالَ رَسولُ اللّهِ صلی الله علیه و آله: ”أنا المنذر" وَ فی کُلِّ زَمانٍ إمامٌ مِنّا یَهدیهِم إلىٰ ما جاءَ بِهِ نَبِیُّ اللّهِ صلی الله علیه و آله، وَ الهُداةُ مِن بَعدِهِ عَلِیٌ، ثُمَّ الأَ‍وصِیاءُ مِن بَعدِهِ واحِدٌ بَعدَ واحِدٍ. أما وَ اللّهِ! ما ذَهَبَت مِنّا وَ لا زالَت فینا إلَى السّاعَةِ؛ رَسولُ اللّهِ المُنذِرُ، وَ بِعَلِیٍّ یَهتَدِی المُهتَدونَ.۳

۰.رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «من آن منذر هستم»، در حالی که در هر عصری، امامی از ما اهل بیت، مردم را به آنچه پیامبر صلی الله علیه و آله آورده است، هدایت می‌کند. هدایتگران الهی پس از ایشان، علی علیه السلام و سپس اوصیای بعد از او، یکی پس از دیگری هستند. به خدا سوگند، هدایت امّت وظیفه ماست و تا روز قیامت ادامه دارد. رسول خدا همان منذر است و آنان که خواستار هدایت‌اند، به وسیله علی علیه السلام هدایت می‌شوند.

۵. عبد الرحیم قصیر می‌گوید:

1.. کفایة الأثر: ص۱۶۳.

2.. المستدرک على الصحیحین: ج۳ ص۱۲۹ ـ ۱۳۰ (حاکم بعد از گزارش این متن می‌نویسد: هذا حدیث صحیح الإسناد و لم یخرجاه)، تاریخ دمشق: ج۴۲ ص۳۵۹، الأمالی، صدوق: ص۳۵۰.

3.. تفسیر العیّاشی: ج۲ ص۲۰۴.


کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
144

آمده را به پیش ببرد. به عبارت دیگر، انذار، علّت ایجاد کننده (علّت مُحدثه) است و هدایت، علّت نگه دارنده و حفظ کننده (علّت مُبقیه). رسول، شریعت تأسیس مى‏کند و انذار مى‏دهد؛ ولی امام نگهبانى مى‏کند. هر چند رسول، هدایت را نیز بر عهده دارد، ولى به قرینه ذکر «منذر» در این آیه در مى‏یابیم که مراد از «هدایت کننده»، کسى است که راه پیامبر را ادامه مى‏دهد و نگهبان و حافظ شریعت اوست.

گفتنی است در این آیه بر خلاف آیه علم الکتاب، مراد از ظاهر عامّ آیه، خصوص امامان معصوم علیهم السلام است، نه این که مراد آیه، عام باشد و امامان علیهم السلام، مصداق بارز «هادی» باشند؛ چون وحدت سیاق اقتضا می‏کند همان گونه که منذر و مؤسّس باید از سوی خدا نصب شود، هادی و نگهبان و راه‌نما نیز باید از سوی او منصوب گردد.۱

شأن نزول

روایات متعدّدى از پیامبر صلی الله علیه و آله در کتب شیعه و اهل سنّت نقل شده که نشان مى‏دهد آیه در باره امیر مؤمنان علیه السلام نازل شده است، مانند:

۱. از ابن عبّاس نقل شده که پیامبر صلی الله علیه و آله دست مبارکش را بر روى سینه گذاشت و فرمودند: «أنَا المُنذِر؛ من انذار کننده‌ام» و آن گاه به شانه على بن ابى طالب علیه السلام اشاره نمود و فرمودند:

۰.أنتَ الهادى، بِکَ یَهتَدِى المُهتَدونَ.۲

۰.تو همان هدایت کننده هستى که [پس از من] هدایت یافتگان، به وسیله تو راه درست را مى‏یابند.

۲. پیامبر خدا صلی الله علیه و آله به امام حسن علیه السلام فرمود:

۰.یا حَسَنُ! إنَّ اللّهَ یَقولُ: (إِنَّمَا أَنتَ مُنذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ هَادٍ)، فَأَنَا المُنْذِرُ

1.. ر. ک: آیات ولایت در قرآن: ص۴۲۶.

2.. تفسیر الطبری: ج‏۱۳ ص۱۴۲، تفسیر الثعلبی: ج۵ ص۲۷۲، تفسیر ابن کثیر: ج۲ ص۵۲۰، البحر المحیط: ج۵ ص۳۶۰، الدرّ المنثور: ج۴ ص۴۵، تاریخ دمشق: ج۴۲ ص۳۵۹، کنز العمّال: ج۱۱ ص۶۲۰، شواهد التنزیل: ج۱ ص۳۸۱ ـ ۳۸۲، المحرر الوجیز: ج۳ ص۲۹۷.

  • نام منبع :
    کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ با همکاری مهدی کمانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 31235
صفحه از 593
پرینت  ارسال به