غیر از اصل نماز، اجتماع با سایر مسلمانان را نیز به همراه دارد.

اجتماعى بودن تمسّک به قرآن و عترت، به این است که در این امر، هم به دیگران بهره رسانده شود و هم از آنان بهره برده شود؛ هم از عقل جمعى دیگران در مسیر هدایت استفاده کند و هم دیگران را در حدّ توان ارشاد نماید تا امّت اسلامى همچون ید واحده، دست در دست یکدیگر، در مسیر سعادت و تکامل گام نهند.

امیر مؤمنان امام على علیه السلام مى‏فرماید:

۰.فَإِنَّ الشّاذَّ مِنَ النّاسِ لِلشَّیطَانِ، کَمَا أَنَّ الشّاذَّ مِنَ الْغَنَمِ لِلذِّئْبِ.^۱

۰.چنان که گوسفند وامانده از رمه، از نگهبانىِ چوپان، محروم و طعمه گرگ مى‏شود، فرد وامانده از امّت اسلامى و تک اندیش و تک‌رو نیز طعمه شیطان مى‏شود.^۲

۳. تلازم قرآن و عترت

سعادت بشر و رسیدن به کمال، مطلوب همیشگى است و کهنه نمى‏شود. اگر سبب رسیدن به این سعادت و کمال، تمسّک به قرآن و عترت است، پس نه قرآن، کهنه و تحریف مى‏شود و نه عترت پیامبر صلی الله علیه و آله، از میان مردم رخت بر مى‏بندد.

همان طور که قرآن، معجزه جاودانه پیامبر اسلام است، بهره‏مندى از نور وجود معصومان علیهم السلام نیز براى مردم، قطع‌ناشدنى و پایان‌ناپذیر است. این، همان جمله پیامبر مکرّم اسلام است که فرمود: «و إنّهما لن یفترِقا حتّى یرِدا عَلَیَّ الحَوض».

۴. تأکید بر نعمت اتّحاد

آیه مورد بحث، پس از فرا خواندن مردم به اتّحاد و معرّفى «حبل اللّه»‏ به عنوان شاخص این یک‌پارچگى، یادآور مى‏شود که اتّحاد، نعمتى از سوى خداى متعال است که سبب پیدایش اُنس و الفت میان مسلمانان مى‏شود. تا آن زمان، رابطه مردم جامعه بر پایه

به این فرمان الهى است؛ چرا که اگر امّت اسلامى حقیقتاً به ریسمان الهى چنگ مى‏زد، به طور قطع در جامعه اسلامى چنین اختلافاتى مشاهده نمى‏شد.

پس بر همه یکتاپرستان عالم، جاى درنگ و اندیشه است که چرا یک قرآن و یک پیامبر است؛ ولى این همه فرقه و نحله اسلامى؟!

آرمان مدینه فاضله و حکومت عدل اسلامى که باید بر قلوب همه مسلمانان جهان سایه‌گستر باشد، تنها در صورتى محقّق مى‏شود که مسلمانان، قرآن و عترت را همسان و هم‏زمان چراغ راه خود قرار دهند. به امید آن روز.

۲. هشدار در باره تکروی و اختلاف

خداوند در مذمّت فاسقان مى‏فرماید:

(الَّذِینَ یَنقُضُونَ عَهْدَ اللّهِ مِن بَعْدِ مِیثٰقِهِ وَ یقْطَعُونَ مَا أَمَرَ اللّهُ بِهِ أَن یُوصَلَ.^۱

[فاسقان] کسانى هستند که پیمان خدا را پس از محکم ساختن آن، مى‏شکنند و پیوندهایى را که خدا دستور به برقرارى آنها داده، قطع مى‏نمایند).

از جمله پیوندهایى که خداوند به برقرارى آنها دستور داده است، تمسّک دسته‌جمعی به حبل الله‏ است. خداوند مى‏فرماید: (همه با هم به ریسمان الهى چنگ بزنید). اگر کسى از صف مسلمانان جدا شود و تنها به حبل اللّه‏ تمسّک ورزد و به تک‌روى و تک‌اندیشى گرفتار شود، مشمول قطع پیوندهایی است که خداوند بر برقراری آنها دستور داده و بی‌تردید، مورد مذمّت این آیه است، بویژه این که خود آیه تصریح می‏کند: (و لا تفرقوا؛ و پراکنده نشوید).

خداى سبحان، بندگانش را به وحدت با امّت اسلامى فرا خوانده و دستور داده است که همه با هم به حبل الهى چنگ زنند. از این رو کسى حق ندارد به تنهایى مشى نموده، از جمع مسلمانان جدا شود؛ زیرا پیام آیه اعتصام، دو چیز است: اوّل، اصل اعتصام به حبل متین الهى و دوم، اجتماع در اعتصام و پرهیز از پراکندگی. نظیر نماز جماعت که