133
کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام

۰.اى مردم! من در میان شما دو دستاویز به یادگار گذاردم که اگر به آن دو دست یازید، پس از من هرگز گم‌راه نخواهید شد. یکى از آن دو ـ که بزرگ‏تر از دیگرى است ـ، کتاب خداست که ریسمانى آویخته از آسمان به زمین است و دیگرى خانواده و اهل بیت من است. آگاه باشید که آنها هرگز از یکدیگر جدا نمى‏شوند تا وقتى که در حوض [کوثر] بر من وارد شوند.

جمله اخیر حدیث پیامبر صلی الله علیه و آله، تأییدى بر همیشگى بودن اتّصال مُلک و ملکوت و آویخته بودن حبل الهى است. پس مصداق «حبل اللّٰه»‏، قرآن و عترت هستند که تا قیامت در کنار یکدیگر، هدایتگر امّت پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله خواهند بود.

در حدیث دیگرى که نعمانى در کتاب الغیبة از جابر بن عبد اللّٰه‏ انصارى نقل نموده، این مطلب به گونه‏اى دیگر مورد تأکید پیامبر گرامى اسلام صلی الله علیه و آله قرار گرفته است. در این حدیث طولانى، گروهى از اهل یمن به جهت شناسایى جانشین پیامبر صلی الله علیه و آله به خدمت ایشان شرفیاب گردیده، عرضه داشتند: ای رسول خدا! جانشین تو کیست؟ پیامبر فرمود:

۰.هُوَ الَّذی أَمَرَکُمُ اللّهُ بِالاِعتِصامِ بِهِ، فَقالَ عز و جل: (وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللهِ جَمِیعًا وَ لاَ تَفَرَّقُوا).

۰.همان کسى که خداوند، شما را به تمسّک به او امر نمود و فرمود: (همگى به ریسمان الهى چنگ زنید و متفرّق نشوید).

عرضه داشتند: اى پیامبر خدا! این ریسمان را براى ما بیان فرما. فرمود:

۰.هُوَ قَوْلُ اللّهِ: (إِلَّا بِحَبْلٍ مِنَ اللهِ وَ حَبْلٍ مِنَ النَّاسِ۱ فَالحَبلُ مِنَ اللّهِ‏ کِتابُهُ، وَ الحَبلُ مِنَ النّاسِ وَصِیّى.

۰.او (مصداق) همان گفته خداوند است که فرمود: (مگر در پناه ریسمانى از سوى خدا و ریسمانى از مردم). پس ریسمان از سوى خدا، همان کتاب خداست و ریسمان از مردم، جانشین من است.

آن گاه با معرّفى امام على علیه السلام به عنوان جانشین و وصىّ پیامبر صلی الله علیه و آله، میهمانان رسول خدا با جانشین او بیعت کردند. پیامبر صلی الله علیه و آله هم خبر یارى رساندن آنان به امام على علیه السلام در

1.. آل عمران: آیۀ ۱۱۲.


کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
132

نداشته باشد، در حالى که چنین نیست. پس وجود پراکندگى آرا و اختلاف در فهم دین و برداشت‏هاى متفاوت از قرآن و عدم اتّحاد مسلمانان، اثبات مى‏کند که اسلام یا قرآن به تنهایى «حبل اللّٰه» نیستند.

این سخن، صحیح است که قرآن به عنوان گفتار وحیانى خداوند، مطمئن‏ترین تکیه‏گاه طالبان سعادت است و مى‏تواند محور اتّحاد و دستاویز هدایت باشد؛ امّا این در صورتى است که فهمى درست از قرآن توسّط افرادى آگاه به ظاهر و باطن آن وجود داشته باشد. قرآن به عنوان معجزه جاودانه پیامبر صلی الله علیه و آله حاوى دستورات کلّى هدایت بشر و قانون اساسى اسلام است؛ امّا همان طور که قانون اساسى در بسیاری از موارد براى تفسیر خود به قوانین عادى نیازمند است، برخى از آیات قرآن نیز این چنین هستند. به تصریح خود قرآن، فهم و درک این آیات، در اختیار خداى متعال و راسخان در علم است. پس قرآن در صورتى مى‏تواند «حبل اللّٰه»‏ باشد که از نوشته روى کاغذ، به فهم درست، اعتقاد صحیح و عمل شایسته تبدیل شود. راسخان در علم و مفسّران واقعى کلام خدا و کسانى که درک و فهم قرآن در اختیارشان است، پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت بزرگوار او هستند.

در شمارى از روایات، در کنار قرآن ـ که «ثقل اکبر» است ـ، خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله به «ثقل اصغر» معروف شده‏اند.۱ حدیث معروف ثقلین، در زمره این روایات است که در آن علاوه بر تبیین جایگاه اهل بیت علیهم السلام در کنار قرآن، به شأن هدایتگرى آنان و ریسمان الهى بودنشان نیز اشاره شده است.

ابو سعید خدرى از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل مى‏کند که فرمود:

۰.أَیُّهَا النَاسُ! إِنّی قَد تَرَکتُ فیکُمْ حَبْلَینِ؛ إنْ أَخَذْتُمْ بِهِما لَنْ تَضِلّوا بَعدِی، أحَدُهُما أکبَرُ مِنَ الآخَرِ: کِتابَ اللّهِ؛ حَبْلٌ مَمْدُودٌ مِنَ السَّماءِ إِلَى الأرْضِ، وَ عِترَتِی أَهْلَ بَیتِی، ألا وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقا حَتّىٰ یَرِدا عَلَیَّ الحَوْضَ.۲

1.. بصائر الدرجات: ص۴۳۴.

2.. مجمع البیان: ج۲ ص۸۰۵. نیز، ر.ک: العمدة: ص۷۱ ح ۸۷، الطرائف: ص۱۱۳ ـ ۱۱۶.

  • نام منبع :
    کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ با همکاری مهدی کمانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 31532
صفحه از 593
پرینت  ارسال به