آن، شخص پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت علیهم السلام هستند؛ زیرا همه ارزش‌های اعتقادی، اخلاقی و عملی به واسطه آنان به جامعه منتقل می‌شود و با پیروی از آنان دیگران می‌توانند به خداوند سبحان، نزدیک شوند. افزون بر این، همه فیوضات الهی و از جمله بالاترین فیض او ـ که تقرّب به اوست ـ، به واسطه اهل بیت علیهم السلام بر جان‌های مستعد نازل می‌گردد.^۱ بنا بر این، خاندان رسالت، کاروان‌سالار قافله جویندگان نزدیکی به خداوند منّان هستند که قرآن، پیروان خود را به توسّل و اعتصام به آنان فرا خوانده است.

پاسخ به یک شبهه

یکى از مصادیق توسّل به اهل بیت علیهم السلام براى نزدیکى به خدا، واسطه قرار دادن آنان نزد خداوند متعال براى برآورده شدن حاجات است. این مطلب را فرقه «وهّابیّت» شرک مى‏دانند و متوسّلان به اهل بیت علیهم السلام را مشرک.

پاسخ اجمالى، آن است که توسّل به اهل بیت علیهم السلام مى‏تواند دو گونه باشد: این که آنان را موجودات مستقلى ندانیم؛ بلکه بندگان شایسته و مقرّب الهى بدانیم. در این صورت، واسطه قرار دادن آنان شرک نیست؛ بلکه در حقیقت، بندگى خداست، همچنان که جهاد و سایر کارهاى نیک، وسایلى براى قرب به خدا هستند. گونه دوم، این که آنان را موجودات مستقلى بینگاریم و در برابر قدرت حضرت حق، به قدرت دیگرى قائل شویم. چنین چیزى، شرک است؛ چون «لا مؤثّر فی الوجود إلّا اللّه‏؛ در هستى، مؤثّرى جز خدا نیست». بنا بر این، قدرت و اختیار آنان در عرض قدرت الهى نیست؛ بلکه در طول آن و به اذن خداست.

پس اگر از اهل بیت علیهم السلام بخواهیم از قدرت و مقام خویش نزد خدا استفاده کنند و حاجات ما را بر آورند و ما را به کمالات انسانى برسانند، شرک نیست؛ بلکه توحید محض است، چنان که قرآن در باره پیامبر صلی الله علیه و آله تصریح مى‏کند:

چیزى چون ولایت، دعوت نشده است.

بر همین اساس، پیامبر خدا صلی الله علیه و آله مى‏فرماید:

۰.نَحنُ الوَسیلَةُ إلَى اللّهِ،‏ وَ الوُصلَةُ إلى رِضوانِ اللّهِ.^۱

۰.ما وسیله تقرّب به سوى خدا و [راه] رسیدن به رضایت خداییم.

پیامبر صلی الله علیه و آله در سخنى دیگر مى‏فرماید:

۰.الأَئِمَّةُ مِن وُلدِ الحُسَینِ، مَن أطاعَهُم فَقَد أطاعَ اللّه،‏ وَ مَن عَصاهُم فَقَد عَصىَ اللّهَ‏ عز و جل، هُمُ العُروَةُ الوُثقىٰ، وَ هُمُ الوَسیلَةُ إلىَ اللّهِ عز و جل.^۲

۰.امامان، از فرزندان حسین هستند. هر کس از آنان پیروى کند، به راستى که خدا را پیروى کرده است و هر کس از فرمانشان سر برتابد، خدا را عصیان کرده است. آنان، ریسمان محکم [الهى] و وسیله تقرّب به سوى خدا عز و جل هستند.

بنا بر این، اهل بیت رسول خدا صلی الله علیه و آله پس از او، بزرگ‏ترین وسیله‏هاى قرب الهى‌اند و مصادیق آیه هستند. علّامه طباطبایى در تفسیر این آیه از تفسیر القمى نقل مى‏کند که «وسیله» به «امام» تفسیر شده است. آن گاه مى‏فرماید:

۰.یعنى به امام، با پیروى از او تقرّب بجویید و این از قبیل جَرْى و انطباق بر مصداق است^۳ و شبیه همین را ابن شهرآشوب نقل مى‏کند که امام على علیه السلام در بیان (وَٱبْتَغُوا إِلَيْهِ ٱلْوَسِيلَةَ) فرمود: «أنَا وَسیلَتُه؛^۴ من وسیله تقرّب به او هستم» و نزدیک همین معنا در بصائر الدرجات به روایت سلمان از امام على علیه السلام نقل شده است.^۵

بر این اساس، مفهوم کلمه «وسیله» عام است و شامل هر مصداقی می‌شود که پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت او و یا پیروان آنها را به خداوند سبحان نزدیک می‌کند؛ لیکن کامل‌ترین مصادیق