آتش جنگ ـ که نهایت آن را به صلاح خود نمى‏دانستند ـ، حاضر به امضاى قرارداد صلح و پرداخت مالیات به کشور اسلامى شدند تا تحت حمایت مسلمانان قرار گیرند.

صلح‌نامه مورد تأیید پیامبر صلی الله علیه و آله که مشتمل بر مالیات ناچیزى بود، از شدّت عدالت و دادگسترى رهبر عالى‌قدر اسلام حکایت مى‏کند^۱ و مى‏رساند که حکومت اسلامى به سان دولت‌هاى زورمند جهان نبود تا از ضعف و بیچارگى جبهه مقابل، سوء استفاده نموده، به آنان مالیات‏هاى سنگین و شرایط ناعادلانه تحمیل نماید؛ بلکه در تمام لحظات، روح مسالمت و دادگرى و اصول انسانى را در نظر مى‏گیرد و گامى از آن فراتر نمى‏رود.

۴. همسانى نواده‏هاى دخترى و پسرى

پیش از اسلام و بر اساس فرهنگ جاهلى، مردم چنین عقیده داشتند که تنها پسرزاده‏ها، فرزندان آنان‌اند و فرزندان دختران خود را فرزند بیگانه مى‏پنداشتند و مى‏گفتند:

۰.فرزندان ما، تنها پسرزاده‏هاى ما هستند؛ امّا دخترزاده‏هاى ما، فرزندان مردم بیگانه محسوب مى‏شوند.

این تفکّر، محصول همان سنّت غلط در عصر جاهلیت بود که مردان، دختران و زنان را عضو اصلى جامعه انسانى نمى‏دانستند و آنها را موجودى تَبَعى مى‏پنداشتند که براى خدمت گزاردن به مردان و تأمین آسایش و آرامش آنان آفریده شده‏اند. آنان عقیده داشتند که زن در حکم ظرفى براى نگاهدارى و رشد پسران است و هیچ نقشى در نَسَب یا شرافت خانوادگى ندارد.

در پاسخ به فخر رازى باید گفت:

اوّلاً بر تقدّم پیامبر بر غیر پیامبر، اجماع نداریم.

ثانیاً اجماع علماى یک مذهب براى سایر مذاهب، حجّیت ندارد، بویژه اجماعى که در مقابل قرآن و حدیث قرار بگیرد.

ثالثاً آیه ۱۲۴ از سوره بقره به روشنى دلالت دارد که مقام امامت، بالاتر از نبوّت است؛ زیرا تنها برخى از پیامبران مانند ابراهیم علیه السلام و محمّد صلی الله علیه و آله پس از احراز مقام پیامبرى، حائز مقام امامت هم شده‏اند.

۳. شیوه صحیح برخورد با مخالفان

دین اسلام، پیروان خود را به رعایت عدالت و انصاف در برخورد با مخالفان فرا مى‏خواند و آیین جوان‌مردى را در صلح و مناظره و جنگ، سرلوحه آنان قرار مى‏دهد. اوّلین مرحله این رویارویى، با شیوه استدلال و برهان و جدال احسن آغاز مى‏شود:

(اُدْعُ إِلَى سَبِیلِ رَبِّکَ بِالْحِکمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَ جَادِلْهُم بِالَّتِى هِىَ أَحْسَنُ.^۱

به سوى پروردگارت با سخنان حکیمانه و پند نیک فرا خوان و با آنان به بهترین صورت به مناظره پرداز).

اگر دعوت به منطق و خِرَد نتیجه نداد و از خصم، در مقابل بحث و گفتگو، به جاى تن دادن به حقیقت، لجاجت مشاهده شد، نوبت به مباهله مى‏رسد که شکایت بردن به درگاه خداى متعال و دعا کردن علیه دیگرى است تا خدایى که اراده قهری بر همه ممکنات دارد، بین متخاصمان داورى نماید.^۲

در صورت خوددارى دشمن از مباهله و در آخرین مرحله، نوبت به برخورد نظامى و جنگ مى‏رسد. مسیحیان نجران که مباهله را نپذیرفتند، براى جلوگیرى از فروزان شدن