و تا آنان که دانش یافته‏اند، بدانند که این (قرآن)، حق است و از جانب پروردگار توست و بِدان ایمان آورند و دل‏هایشان براى آن خاضع شود).

این مضمون در روایاتی که بین علم و ایمان، رابطه‏اى برقرار کرده‌اند نیز مورد تأکید قرار گرفته است، مانند روایتی از امام علی علیه السلام که فرمود:

۰.الإِیمانُ وَ العِلمُ أَخَوانِ تَوأَمانِ، وَ رَفیقانِ لا یَفتَرِقانِ.^۱

۰.ایمان و علم، دو برادر همزادند و دو رفیق‌اند که از هم جدا نمى‏شوند.

بر این اساس، نه تنها میان علم و ایمان ـ چنان که عدّه‌ای ناآگاه تصوّر می‌کنند ـ، تضادّی وجود ندارد، بلکه رابطه‌ای نزدیک وجود دارد، به گونه‌ای که پیشرفت علم، موجب پیشرفت ایمان خواهد شد.

۲. خلافت بلا فصل امیر مؤمنان علیه السلام

پیام جمله (وَ يَتْلُوهُ شَاهِدٌ مِنْهُ؛ و گواهی از وی به دنبال اوست)، خلافت بلافصل امیر مؤمنان علیه السلام پس از رسول خدا صلی الله علیه و آله است.

۳. گواهی دیگر امامان اهل بیت علیهم السلام

آیه یاد شده در باره گواهی امیر مؤمنان علیه السلام است؛ لیکن با توجّه به این که دیگر امامان اهل بیت علیهم السلام نیز وارث علوم انبیا^۲ و برخوردار از ویژگی‌های علمی، اخلاقی و عملی امام علی علیه السلام هستند، این آیه شامل گواهی آنان نیز هست.

با در نظر گرفتن خصوصیاتی که گوینده این سخن دارد، هر گونه تردیدی در باره صدق و راستیِ رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله برطرف می‌شود، و مراد از شاهد صدق بودن امیر مؤمنان علیه السلام بر پیامبر آخر الزمان، همین معناست.

پیام‏ها

۱. انطباق رسالت پیامبر صلی الله علیه و آله با موازین عقلی و علمی

استناد پیامبر صلی الله علیه و آله به «بیّنه» و دلائل روشن عقلی و علمی، و نیز گواهی و تصدیق بزرگ‌ترین عالِمِ پس از او در اثبات ادّعای رسالت، اثبات می‌کند که رسالت پیامبر اکرم منطبق با موازین عقلی و علمی است. این پیام، با صراحت در این آیه آمده است:

(وَ یَرَى الَّذِینَ أُوتُواْ الْعِلْمَ الَّذِى أُنزِلَ إِلَیکَ مِن رَبِّکَ هُوَ الْحَقّ وَ یهْدِى إِلىٰ‏ صِرَاطِ الْعَزِیزِ الْحَمِیدِ.^۱

و کسانى که از دانش بهره یافته‏اند، مى‏دانند که آنچه از جانب پروردگارت به تو نازل شده، حق است و به راه آن عزیز ستوده[صفات]، راهبرى مى‏کند).

دلالت این آیه روشن‏تر از آیه مورد بحث است. هر کس که حقیقتاً دانشمند باشد، می‌داند، بلکه مى‏بیند که آنچه پیامبر صلی الله علیه و آله می‌گوید، حق است.

جالب است که بدانیم در تفسیر على بن ابراهیم، (کسانی که از دانش بهره یافته‌اند) به امام على علیه السلام تفسیر شده است^۲ که البتّه مصداق اتم و اکمل را بیان مى‏کند، وگر نه این تعبیر قرآنى، همه عالمان در هر عصر و نسل و مکانى را در بر مى‏گیرد؛ چون فعل «یرى (می‌بیند)»، فعل مضارع است و فعل مضارع بر استمرار دلالت مى‏کند.^۳ در آیه دیگر مى‏خوانیم:

(وَ لِیعْلَمَ الَّذِینَ أُوتُواْ الْعِلْمَ أَنَّهُ الْحَقُّ مِن رَبِّکَ فَیُؤْمِنُواْ بِهِ فَتُخْبِتَ لَهُ قُلُوبُهُمْ....^۴