است که زندگى دنیا را مى‏خواهد؟».

بر اساس این تفسیر، بیّنه و دلیل روشن پیامبر صلی الله علیه و آله، قرآن مجید^۱ یا بصیرت الهی^۲ است و شاهد و گواه صدق نبوّتش، مؤمنی آگاه به حقیقت قرآن از جنس اوست^۳ و پیش از او تورات به صدق او گواهی می‌دهد.

مراد از «یتلوه» این است که آن شاهد، صاحب بیّنه را در تصدیق، پیروی می‌کند^۴ و به بیان ساده، یعنی: او را تصدیق می‌کند.

بنا بر این، حقّانیت دعوت پیامبر صلی الله علیه و آله از این راه‌ها اثبات مى‏شود:

الف. قرآن، که دلیل روشنى در دست اوست،

ب. شاهدی از پیش، که همان کتاب‌های آسمانی‌‌اند.

ج. شاهدی از پس، که عالِم به قرآن و از اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله است.^۵

شأن نزول

روایات فراوانى از فریقین در شأن نزول آیه وارد شده که نشان مى‏دهند مراد از «شاهد» در آیه، امام على علیه السلام است. در این جا به ذکر چند روایت، بسنده مى‏کنیم:

۱. از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله روایت شده که فرمود:

۰.(أَفَمَن كَانَ عَلَىٰ بَيِّنَةٍ مِّن رَبِّهِ) أنا، و (يَتْلُوهُ شَاهِدٌ مِنْهُ) عَلِىٌّ.^۶

واژگان

واژه «بیّنه» به لحاظ لغوی، هم به معنای آشکار و واضح و هم به معنای دلیل و حجّت آشکار است. طَبرِسی در تبیین معنای این واژه می‌نویسد:

۰.بیّنه، به معنای حجّتی است که حق و باطل را از هم جدا می‌کند.^۱

واژه «شاهد»، اسم فاعل از فعل «شَهِدَ» است.^۲ ابن ‌فارس در معنای این ریشه می‌گوید:

۰.شهادت، گویای معنای حضور، علم و اعلام است.^۳

بنا بر این، «شاهد» کسی است که بر امری گواهی می‌دهد، در حالی که آگاه به موضوع است.^۴

فعل «یتلو» از مادّه «تلو» است. این فعل به معنای پیروی کردن است.^۵ خواندن قرآن را نیز به این جهت تلاوت می‌گویند که قاری، آیات را پشت سر هم دنبال می‌کند.^۶ در زبان تازی، به بچّه‌شتری که به دنبال مادرش است، «تِلو الناقه» می‌گویند.^۷

تفسیر

هدف این آیه بیان حقّانیت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله برای مشرکان مکّه است. شیخ طوسى، علّامه طباطبایی و گروهى از مفسّران فرموده‌اند که مراد از (أَفَمَن كَانَ عَلَىٰ بَيِّنَةٍ مِّن رَّبِّهِ)، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است و خبرِ این مبتدا، مقدّر است.^۸ بدین صورت که: «آیا کسى که چنین است، همانند کسى است که بیّنه و شاهدى ندارد؟» یا «آیا کسى که چنین است، همانند کسى