۰.من و حسن و حسین و نُه امام از فرزندان حسین ـ که نهمین آنان، مهدی و قائم آنهاست ـ [همان عترتی هستیم که] از کتاب خدا جدا نمی‌شوند و کتاب خدا هم از آنان جدا نمی‌شود تا در کنار حوض [کوثر] بر پیامبر خدا وارد شوند.^۱

گفتنی است که در احادیث معتبر در نزد اهل سنّت، روایاتی وجود دارد که تأکید می‌کنند خلفای پیامبر خدا، دوازده نفرند. این روایات، جز با مبنای اعتقادی تشیّع، قابل توجیه نیستند. نمونه‌هایی از این احادیث، به شرح زیرند:

۰.لایَزالُ الدّینُ قائِماً حَتَّیٰ تَقومَ السّاعَةُ، أو یکونَ عَلَیکُم اثنا عَشَرَ خَلیفَةً، کُلُّهُم مِن قُرَیشّ.^۲

۰.دین خدا همواره پابرجاست تا این که قیامت برپا شود و یا دوازده نفر بر شما خلیفه شوند که همگی از قریش‌‌اند.

در نقلی دیگر آمده است:

۰.لایَزالُ الإسلامُ عَزیزاً إلیَ اثْنَی عَشَرَ خَلیفَةً.^۳

۰.اسلام تا دوازه خلیفه همواره عزّتمند است.

بدین سان می‌توان گفت که این گونه احادیث اهل سنّت نیز به شمول مفهوم «عترت» بر سایر امامان علیهم السلام اشاره دارد.^۴

پیام‏ها

اکنون با توجّه به همه نکاتى که در تفسیر آیه تطهیر بیان شد، باید دید که این آیه نورانى چه پیامى براى مسلمانان دارد و چه هدفى را در جامعه اسلامى دنبال مى‏کند؟

با اندکى تأمّل در معناى بلند این آیه مى‏توان پیام‏هاى گوناگونى را از آن برداشت نمود که به شمارى از آنها اشاره مى‏کنیم:

مورد روایات معارضی که در این شبهه به آنها اشاره شد، می‌توان گفت که با وجود روایات متواتر و قطعی‌ای که بر این دلالت دارند که پیامبر صلی الله علیه و آله امّ سلمه را داخل در «اهل بیت اصطلاحی» نفرمود؛ بلکه به او به خیر بشارت داد، این گونه روایات، قابل قبول نیستند. افزون بر این، اگر امّ سلمه نیز از اهل بیت اصطلاحی بود، چرا از ابتدا پیامبر صلی الله علیه و آله او را نیز داخل کسا ننمود، بلکه در پاسخ سؤال وی ـ که خود نشان می‏دهد پیامبر صلی الله علیه و آله در عمل، وی را اهل بیت ندانسته ـ، او را نیز ملحق به آنان نموده؟ حتی بر فرض صحّت و صدور این روایات، چه بسا امّ سلمه سوال خود را تکرار کرده باشد. بر این اساس، معنای تصدیق پیامبر صلی الله علیه و آله در این باره، آن است که امّ سلمه از «اهل بیت»، به معنای لغوی آن است و نه معنای اصطلاحی مورد نظر در آیه تطهیر.

شبهه چهارم

اگر آیه تطهیر در باره پنج تن آل عبا نازل شده است، چگونه در باره سایر ائمّه علیهم السلام صدق می‌کند؟

پاسخ

تأکید پیامبر خدا صلی الله علیه و آله در حدیث ثقلین بر این نکته که قرآن و اهل بیت، تا قیامت با هم هستند و جامعه اسلامی موظّف به پیروی از آنان است، به روشنی دلالت دارد که مصادیق «اهل بیت»، به اصحاب کسا ـ که آخرین آنان یعنی امام حسین، پنجاه سال پس از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله به شهادت رسید ـ منحصر نیستند؛ بلکه اهل بیت باید همان‌گونه که شیعه معتقد است، شامل نُه تن از فرزندان امام حسین علیه السلام نیز باشد.

افزون بر این، شماری از روایات شیعه تصریح دارند که اهل بیت و عترت پیامبر صلی الله علیه و آله شامل دوازده امام معصوم است.

برای نمونه، امام علی علیه السلام در تبیین معنای «عترت پیامبر صلی الله علیه و آله» در حدیث ثقلین فرمود:

۰.أنا وَ الحَسَنُ وَ الحُسَینُ وَ الأَئِمَّةُ التِّسعةُ مِن وُلدِ الحُسَینِ، تاسِعُهُم مَهدِیُّهُم و قائِمُهُم، لایُفارِقونَ کِتابَ اللّهِ و لایُفارِقُهُم حَتَّی یَرِدا عَلیٰ رٰسولِ اللّهِ حَوضَهُ.^۱