63
کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام

خامساً ضمیر مذکّر در «عنکُم» با نزول آیه تطهیر در باره خصوص زنان پیامبر صلی الله علیه و آله، ناسازگار است. اگر مراد آیه خصوص زنان پیامبر بود، باید می‌فرمود: «عنکُنَّ».

گفتنی است که شبهه‌کننده برای ردّ اشکال آخر از باور خود، یکی از این دو احتمال را بیان کرده است:

۱. به سبب مراعات لفظ «اهل»، از ضمیر مذکّر «کُم» استفاده شده است، چنان که در برخی آیات با این که مراد، فردی مؤنّث بوده، ولی لفظ مذکّر آمده است، مانند این سخن خداوند خطاب به ساره همسر ابراهیم:

(أَ تَعْجَبِینَ مِنْ أَمْرِ اللهِ رَحْمَتُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ عَلَیکُمْ أَهْلَ الْبَیتِ إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ.۱

آیا از کار خدا تعجب می‌کنی؟! رحمت خدا و برکات او بر شما خداندان [رسالت] باد. بی‌گمان، او ستوده‌ای بزرگوار است).

و نیز این آیه که مراد از «اهل»، همسر موسی علیه السلام است:

(قالَ لِأَهْلِهِ امْکُثُوا إِنِّی آنَسْتُ ناراً.۲

[موسی] به خانوادهٔ خود گفت: «درنگ کنید، زیرا من آتشی دیدم).

و نیز این آیه:

(وَ حَرَّمْنا عَلَیهِ الْمَراضِعَ مِنْ قَبْلُ فَقالَتْ هَلْ أدُلُّکُمْ عَلى‏ أهْلِ بَیتٍ یکْفُلُونَهُ لَکُمْ وَ هُمْ لَهُ ناصِحُون.۳

و ما پیش از آن [که خواهر موسی او را بیابد، شیر] همه زنان شیرده را بر او حرام کردیم [و از این رو، پستانى را نمى‏پذیرفت]. پس خواهرش به آنها گفت: آیا مى‏خواهید شما را به خانواده‏اى که او را برایتان کفالت کند و خیرخواهش باشد، راه‌نمایى کنم؟).

در این آیه، مصداق «اهل بیت»، مادر موسی علیه السلام است.

1.. هود: آیۀ ۷۳.

2.. طه: آیۀ ۱۰.

3.. قصص: آیۀ ۱۲.


کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
62

پاسخ

اوّلاً انبوه روایاتی که در سبب نزول این آیه از طریق شیعه و اهل سنّت گزارش شده، نشان می‏دهد که عبارت (إِنَّمَا يُرِيدُ ٱللهُ...) ویژه زنان پیامبر صلی الله علیه و آله نیست و چند نقل شاذ، توانایی ایستادگی در برابر آنها را ندارد و ساقط می‏شود.

ثانیاً در چندین روایت، نقل شده که پیامبر صلی الله علیه و آله در پاسخ امّ سلمه که سؤال کرد «آیا من نیز از "اهل بیت" هستم؟»، تنها وی را به خیر بشارت داد؛ ولی به او پاسخ مثبت نداد.

ثالثاً این آیه بر عصمت «اهل بیت» دلالت دارد، در حالی که برخی زنان پیامبر صلی الله علیه و آله دچار خطا شدند. برای نمونه، آیات چهارم و پنجم سوره تحریم به صراحت از انحراف دل عایشه و حفصه سخن می‏گویند. همچنین عایشه با نقض صدر آیه تطهیر، یعنی (وَ قَرْنَ فِى بُيُوتِكُنَّ)، بر امام و به تعبیر اهل سنّت بر خلیفه به حقّ مسلمانان خروج کرد و سبب کشته شدن حدود ده هزار نفر از مسلمانان شد.۱

رابعاً مگر قرار گرفتن عبارات قرآنی یا آیات پشت سر هم، دلیل قطعی برای وحدت نزول است؟

افزون بر این، مگر در قرآن، جملات معترضه کم وجود دارد؟۲ اساساً وجود جملات معترضه در عرف فصحای عرب، بسیار عادی است و اشعار عرب، سرشار از این تغییر خطابات است.۳ با توجّه به روایات متواتر فریقین در باره سبب نزول جمله یاد شده، بی تردید، عبارت (إِنَّمَا يُرِيدُ ٱللهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ ٱلرِّجْسَ أَهْلَ ٱلْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيرًا)، یک جمله معترضه تلقّی می‏شود و به هیچ رو، زنان پیامبر صلی الله علیه و آله داخل در آن نیستند و علّت این که این عبارت، داخل آیات مربوط به زنان پیامبر صلی الله علیه و آله قرار گرفته، این است که به آنان بفهماند آنها منتسب به چنین بیت معصومی هستند. از این رو باید بسیار مواظب رفتار و گفتار خود باشند.۴

1.. تاریخ الطبری: ج۴ ص۵۳۹.

2.. مانند: لقمان: آیۀ ۱۳ ـ ۱۹، مائده: آیۀ ۳، اعراف: آیۀ ۴۲.

3.. ر. ک: مجمع البیان: ج۸ ص۵۶۰.

4.. ر. ک: تفسیر نمونه: ج۱۷ ص۲۹۵، پرسمان عصمت: ص۱۱۵.

  • نام منبع :
    کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ با همکاری مهدی کمانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 31931
صفحه از 593
پرینت  ارسال به