تناقضِ محال است.^۱

فخر رازی، متوجّه بوده که این تفسیر، مؤیّد مذهب شیعه و به زیان اهل سنّت است. از این رو، با زحمت و تلاش کوشیده تا سرپوشى بر این اشکال بگذارد. لذا می‌افزاید که قبول داریم مفهوم آیه، این است که در هر زمانى باید معصومى باشد، چرا که مخاطب آیه، همه مسلمانان در همه ادوار هستند؛ امّا ما این معصوم را مجموعه امّت مى‏دانیم، نه یک شخصیت حقیقى؛ چرا که اگر مراد، شخص خاصّی باشد، شناخت چنین شخص معصومی در تمام دوران‌ها میسّر نیست. لذا فرمان الهی در آیه، تکلیف ما لایطاق خواهد بود. از این رو، آیه، دلیل دیگرى بر حجّیت اجماع مؤمنان و عدم خطاى مجموعه امّت اسلامى است.^۲

فخر رازی، درست شبیه همین ادّعا را در «آیه اولی الأمر» دارد و چنان که در آن جا گفته شد، این توجیه، مقبول نیست و آنچه در ردّ سخن وی مطرح شد، این جا نیز جاری است. لذا از تکرار آنها پرهیز می‌کنیم.^۳

۲. ادّله نقلى

در بخش شأن نزول، از باب نمونه، چند روایت نقل شد. مجموعه متونی که نشان مى‏دهند مصداق «صادقین»، تنها معصومان علیهم السلام هستند، فراوان و در منابع فریقین، همچون الکافی کلینی،^۴ کمال الدین صدوق^۵، تفسیر العیّاشی،^۶ تفسیر القمّی،^۷ تفسیر الثعلبی،^۸ شواهد التنزیل^۹ و الدرّ المنثور،^۱۰ گِرد آمده است. براى پرهیز از گسترش بحث،

از راه فسادگران، پیروی مکن).

گفتنى است منافقان شهادت مى‏دادند که پیامبر صلی الله علیه و آله «رسول اللّه»، یعنی فرستاده خداست، ولى قرآن مى‏فرماید: دروغگو هستند؛ یعنى گفتار و قلبشان هماهنگ نیست، وگر نه محمّد صلی الله علیه و آله رسول اللّه است:

(وَ اللهُ یشْهَدُ إِنَّهُمْ لَکَاذِبُونَ.^۱

خداوند، شهادت مى‏دهد که منافقان، دروغگو هستند).

در این باب، آیات و روایات فراوانى آمده و بدیهى است که فقدان صداقت در برخى عرصه‏ها یا برخى مراتب، مساوى با وجود کذب و در نتیجه، گناه است و محال است خدا، دستور دهد از کذب و فسق و فجور و انحراف در هر زمینه‏اى پیروى شود. حتّى اعوجاج‏ها و انحراف‏هاى عقیدتى ـ سیاسى که کمتر از انحراف اخلاقى نیست و نتیجه‏اش پیدایش خوارج، منافقان، سلفیگرى و... مى‏شود.

حال که اثبات شد معنای «الصادقین» در آیه، کسانی هستند که دارای کامل‌ترین مراتب صدق در همه عرصه‌ها هستند، اثبات می‌گردد که تنها مصادیق آنان، پیامبر و اوصیای او ـ علیهم سلام اللّٰه أجمعین ـ است.

فخر الدین رازى، برهان محکمی در ذیل آیه دارد که اثبات می‌کند مصداق «الصادقین» در این آیه، معصومان علیهم السلام است.

او می‌گوید: چون خداوند به صورت مطلق و بدون قید مى‏فرماید: با صادقین باشید، پس قطعاً «صادقین» باید معصوم باشند تا واجب الإطاعه گردند؛ وگر نه اگر معصوم نباشند، آلوده به گناه و پلیدى‏ها خواهند شد و ممکن نیست خدا بفرماید: از گناه و آلودگى پیروى کنید؛ زیرا تناقض مى‏شود که یک جا بگوید: دروغ نگو، شراب مخور، گناه نکن و در جاى دیگر بگوید: پیرو دروغگو، شرابخوار و گناهکار باش. این، همان