ج ـ فرازمندى شاخه‏ها (فَرْعُهَا فِى ٱلسَّمَاءِ)

از دیگر ویژگی‌های این درخت، آن است که شاخه‏هاى آن در محیطى پست و محدود نیست، بلکه جایگاه آن، بلندْ آسمان است؛ یعنى این شاخه‏ها، سینه هوا را شکافته و در آن، فرو رفته است.^۱

در تبیین تطبیق شجره طیّبه بر اهل بیت علیهم السلام، باید گفت: این خاندان پاک، اساساً به عالم افلاک پیوسته‏اند و با عرشیان، هم‌آوا بوده‌اند و پیوند آنان با عالم خاک، بسیار اندک است و هر چند ما خاکیان را نرسد تا از چند و چون این ویژگى آنان، نیک سر در آوریم؛ ولى باریک اندیشى در سخنان بر جاى مانده از آنها، بویژه دعاهایشان و مشاهده احوال آنان هنگام اُنس با خداوند سبحان، از این حقیقت، پرده بر مى‌دارد که فرازمندى شاخه‏هاى وجودى آنها تا بدان اندازه است که از توان درک اندیشه آدمى، بیرون است. چه کسى مى‏تواند زرد شدن سیماى امام حسن( را هنگام آغاز کردن به نماز، انکار نماید؟ کدام شخص است که حال شگفت‌آور امام سجّاد(، همچون بیهوش شدن در حال عبادت را نپذیرد؟ اینها و هزاران مورد همانند آن، از راز آسمانى بودن این وجودهاى قدسى، نشان دارد. آن دل‌هاى سرشار از هدایت الهى و شسته شده به کوثر عصمت، آن‌چنان به عالم غیب و شهود گره خورده بودند که اندازه فرازمندى شاخه‏هاى وجودشان، در اندیشه خاکیانى چون ما نمى‏گنجد. پیداست آنها که قرار است راه پیامبر صلی الله علیه و آله را تداوم بخشند، باید در بلندایى که ایشان بدان راه یافته بود، به سر برند و به گفته قرآن کریم، نباید کوچک‌ترین نقطه تاریکى در سراسر زندگی‌شان وجود داشته باشد، آن جا که مى‏فرماید:

(وَ إِذِ ابْتَلىٰ‏ إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی‏ قالَ لا ینالُ عَهْدِی الظَّالِمینَ.^۲

و چون ابراهیم را پرودگارش، با کلماتى بیازمود و وى آن همه را به انجام رسانید

برخى، مراد از «أصل» در عبارت (أَصْلُهَا ثَابِتٌ)، علم و منظور از «فرع» در عبارت (فَرْعُهَا فِى ٱلسَّمَاءِ) عمل است؛ زیرا رفتار، بر پایه علم و آگاهى استوار است،^۱ همچنان که در روایتى، «اصل» به ایمان و «فرع» به عبادات و اخلاق، تفسیر شده است.^۲ ولى با توجّه به تطبیق روایی شجره طیّبه بر اهل بیت علیهم السلام، استوارى ریشه این درخت پاک، مفهومى دیگر مى‏یابد. اهل بیت علیهم السلام، همچون درختى که استوارىِ ریشه آن موجب مى‏شود تا تندبادها نتوانند آن را از جاى برکَنَند و ریشه یاد شده، این توانایى را به درخت مى‏دهد که شاخه‏هاى سر به فلک کشیده‏اش را در فضا، زیر نور آفتاب و در برابر هواى آزاد، آویزان نگه دارد و حفظ کند، در برابر مسئولیت سنگین راهبرى کاروان بشر و نیز رویارویى با تلاش‏هاى کج‌روان و تندبادهاى برآمده از جبهه باطل، کوچک‌ترین سستى‌ای از خود نشان نمى‏دادند و نمونه آشکارى از این جمله است:

۰.المُؤمِنُ کَالجَبَلِ الرّاسِخِ لاتُحَرِّکُهُ العَواصِفُ.^۳

۰.مؤمن، چونان کوه استوارى است که توفان‏ها او را تکان نمى‏دهد

وانگهى، هر چه شاخه درخت، سرکشیده‏تر باشد، تنها با ریشه نیرومندتر و پایدارتر، استوار مى‏گردد.^۴ راه‌نمایى بشر و رهایى او از تاریکى‏ها به سوى نور و نیز ایستادگى در برابر صف‌آرایى مخالفان که براى در هم شکستن این کانون هدایتگرى، از هیچ کوششى فروگذار نمى‏کردند، به راستى به اصلى ثابت، یعنى ریشه‏اى استوار و پایدار، نیاز داشت تا بتواند از پسِ این کار دشوار بر آید و توفان‏هاى سهمگین برخاسته از جبهه باطل، آن را از پاى در نیاورد. در میان گروه‏هاى انسانى، این ریشه پایدار و استوار، جز اهل بیت( نبوده‌اند.