255
کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام

مهم‏ترین بخش این روایات که گویای این نکته است، عبارت «لا یُؤَدّی عَنکَ إلّا أنتَ أو رَجُلٌ مِنکَ؛ از جانب تو، جز خودت یا مردى از خاندانت [پیام را] نمى‏رساند» است که گاه به شکل‌های دیگر نیز از زبان پیامبر صلی الله علیه و آله در پاسخ به ابو بکر یا فرشته وحی، گزارش شده است. از جمله: «لا یُؤَدّی عَنّی إلّا أنا أو رَجُلٌ مِنّی؛ از جانب من، جز خودم یا مردى از خاندانم نمى‏رساند»، «لا یُبَلَّغُ عَنّی إلّا أنا أو رَجُلٌ مِنّی؛ از جانب من، جز خودم یا مردى از خاندانم نمى‏رساند»،۱ «لا یُؤَدّی عَنّی إلّا رَجُلٌ مِن أهلِ بَیتی؛ از جانب من، جز مردى از خاندانم نمى‏رساند»،۲ «لا یُبَلِّغ عَنّی غَیری أو رَجُلٌ مِنّی؛ از جانب من، جز خودم یا مردى از خاندانم نمى‏رساند»،۳ «لا یُبَلِّغ عَنکَ إلّا عَلِیٌ؛ از جانب تو، جز علی نمی‌رساند»۴ و «لا یُبَلِّغَنَّ رِسالَتَکَ إلّا رَجُلٌ مِنکَ؛ رسالت تو را جز مردی از خاندانت نمی‌رساند».۵

علّامه طباطبایی، معتقد است فرمانی که پیامبر صلی الله علیه و آله توسّط جبرئیل علیه السلام دریافت کرد، مطلق است و به هیچ رو، مقیّد به ابلاغ آیات برائت یا اصل برائت از مشرکان نیست. لذا مفاد این عبارت، آن است که هر حکم الهی‌ای که ابلاغ آن بر عهده پیامبر است، باید به وسیله شخصِ ایشان یا یکی از اهل بیت او، ابلاغ شود.۶

ایشان، همچنین در ادامه به شبهه‏اى که برخی از اهل سنّت وارد ساخته‌اند، اشاره می‌کند و مى‏نویسد:

۰.برخى از مفسّران، مانند ابن‌کثیر و همگنانش، در این جا وجهى تراشیده‏اند تا مضمون این روایات را توجیه و تأیید کنند و آن، این است که جمله «لا یُؤدِّی عَنکَ إلّا أنتَ أو رَجُلٌ مِنکَ»، تنها ویژه ابلاغ پیام برائت است و شامل احکام دیگرى که على علیه السلام بیان مى‏کرد، نمى‏شود.

1.. مجمع البیان: ج۵ ص۶.

2.. مجمع البیان: ج۱۰ ص۸۴.

3.. مجمع البیان: ج۱۰ ص۸۵.

4.. تفسیر العیّاشی: ج۲ ص۷۳ ح ۴. نیز، ر. ک: فضائل الصحابة، نسایی: ص۱۵.

5.. الکشّاف: ج۲ ص۲۴۳.

6.. المیزان فی تفسیر القرآن: ج‏۹ ص۱۶۴ـ ۱۶۵.


کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
254

پیام از جانب تو را، جز خودت یا مردى از خاندانت، نمى‏رساند».۱

عیّاشی نیز در تفسیر خود، به نقل از امام صادق علیه السلام این چنین گزارش می‏کند:

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله ابو بکر را همراه آیات برائت به مراسم حج فرستاد تا آنها را بر مردم بخوانَد. آن گاه جبرئیل علیه السلام فرود آمد و گفت: «جز علی، کسی دیگر از طرف تو، پیامی را نمی‌رسانَد». پس پیامبر خدا صلی الله علیه و آله علی علیه السلام را فرا خواند و به او فرمان داد بر شتر پیامبر به نام عَضبا سوار شود و خود را به ابو بکر برساند و آیات برائت را از او بگیرد و در مکّه آنها را بر مردم بخوانَد. ابو بکر گفت: آیا چیزی او را بر من غضبناک کرده است؟ علی علیه السلام فرمود: «نه. فقط بر او نازل شده است که تنها مردی از [خاندان] تو ابلاغ کند». چون علی علیه السلام به مکّه وارد شد، در بعد از ظهر عید قربان ـ که روز حجّ اکبر است ـ برخاست و فرمود: «من، فرستاده پیامبر خدا صلی الله علیه و آله هستم». آن گاه این آیات را [بر آنان] خواند: ([این آیات‏] اعلام بیزارى [و عدم تعهّد] است از طرف خدا و پیامبرش نسبت به آن مشرکانى که با ایشان، پیمان بسته‏اند...).۲

امام علی علیه السلام در روز عید قربان، در مِنا، افزون بر آیات برائت، این پیام‏ها را نیز ابلاغ کرد:

۱. هیچ مشرکى پس از این سال، به حج نیاید؛

۲. برهنه‏اى به دور کعبه، طواف نکند؛

۳. جز انسان مسلمان، به بهشت، وارد نمى‏شود؛

۴. هر کس با پیامبر خدا صلی الله علیه و آله پیمانى دارد، تنها تا پایان مدّتش مهلت دارد و خداوند و پیامبرش از مشرکان، بیزارند.۳

دلیل اختصاص ابلاغ برائت از مشرکان به اهل بیت علیهم السلام

روایات فراوان وارد شده در ذیل آیات برائت، نشان مى‏دهد که ابلاغ پیام این آیات، ویژه اهل بیت علیهم السلام است. این روایات، در بسیارى از کتاب‏هاى اهل سنّت، آمده است.

1.. مسند ابن حنبل: ج۱ ص۱۵۱، الدرّ المنثور : ج۳ ص۲۰۹.

2.. تفسیر العیّاشی: ج۲ ص۷۳ ح ۴.

3.. ر. ک: البرهان فی تفسیر القرآن: ج‏۲ ص۷۳۰ ح ۹، تفسیر الطبری: ج۱۰ ص۸۳.

  • نام منبع :
    کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ با همکاری مهدی کمانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 31463
صفحه از 593
پرینت  ارسال به