۱۵

پیشتازان در عرصه ایمان و عمل صالح

(أَجَعَلْتُمْ سِقَایَةَ الْحَاجِّ وَ عِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ کَمَنْ ءَامَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ جَاهَدَ فىِ سَبِیلِ اللهِ لَایسْتَوُونَ عِندَ اللهِ وَ اللهُ لَا یَهْدِى الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ.^۱

آیا آب دادن حاجیان و آبادسازى مسجد الحرام را همانند [عمل] کسى مى‏شمارید که به خداوند و روز بازپسین، ایمان آورده و در راه خدا جهاد کرده است؟! [این دو] نزد خداوند برابر نیستند و خداوند، ستمکاران (مشرکان) را هدایت نمى‏کند).

اشاره

گاه در صدر اسلام، میان مسلمانان سخن به بیان افتخارات شخصی کشیده می‏شد و این، زمینه‌ای بود تا خداوند، آنچه را مایه افتخار واقعی است، بیان کند و حقایق اسلام را به گوش مسلمانان برساند. از نظر اسلام، روح تمامی اعمال نیک، ایمان است، در حالی که عمل بدون ایمان، کالبدی بی‌جان است.

آیه سقایت، این حقیقت را بیان کرده و به پیشتازی امیر مؤمنان علیه السلام در عرصه ایمان، و نیز در هجرت و جهاد، اشاره کرده است.

سبب نزول

امام باقر علیه السلام در باره این آیه فرمود: «این آیه، در شأن على بن ابى طالب علیه السلام نازل شده است»^۲.

خاطر مسلمانان تهی‌دست شد، خداوند، این پدیده را نپسندید و با ایجاد محدودیت در مراجعه به ایشان، به اغنیا هشدار داد. در جامعه نیز اغنیا حق ندارند بدون توجّه به سایر اقشار جامعه، هر گونه که می‌خواهند، خرج کنند و با تهیّه انواع امکانات مادّی، سبب افسوس، حسرت و نارضایتی اقشار کم‌درآمد شوند؛ بلکه باید مواظب رفتار خود از منظر مردم تهی‌دست باشند تا مبادا دل آنان را بسوزانند و خاطرشان را آزرده سازند.

۶. ضرورت پیشگیری از احساس حقارت بینوایان

خداوند می‌فرماید: فقرا به خاطر نداشتن پول صدقه، احساس حقارت نکنند؛ زیرا مشمول رحمت الهى‏اند: (فَإِن لَّمْ تَجِدُوا فَإِنَّ ٱللهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ).^۱

۷. لزوم توجّه به افراد کم‌درآمد در وضع قوانین مالی

خداوند، بعد از واجب کردن صدقه‌دادن قبل از نجوا با پیامبر صلی الله علیه و آله افراد فقیر و تهی‌دست را استثنا کرد.