(وَنَادَىٰ أَصْحَابُ ٱلْأَعْرَافِ رِجَالاً يَعْرِفُونَهُم بِسِيمَاهُمْ قَالُوا مَا أَغْنَىٰ عَنْكُمْ جَمْعُكُمْ وَمَا كُنتُمْ تَسْتَكْبِرُونَ.

و اصحاب اعراف، مردانى [از دوزخیان را] که آنها را از سیمایشان مى‏شناسند، صدا مى‏زنند و مى‏گویند: «[دیدید که] گردآورى شما [از مال و ثروت و زن و فرزند] و تکبّرهاى شما، به حالتان سودى نداد!).

۳. عاقبت زورمداری و زراندوزی

پیام دیگر آیه یاد شده، این است که زورمداران و زراندوزان مستکبر، سرانجام، روزی خواهند دانست که مال و قدرت، نه تنها موجب سعادت و خوش‌بختی آنان نبوده، بلکه سرنوشت خطرناکی را برای آنان رقم زده‌اند؛ امّا زمانی می‌فهمند که چیزی جز حسرت و پشیمانی، نصیب آنان نمی‌شود.

۰.امامان به این گروهى که در دنیا خطا کرده‏اند، خطاب مى‏کنند: «بنگرید به برادرانتان در بهشت که بى‏حساب وارد شده‏اند» و بعد به آنان مى‏گویند: «دشمنان حق را بنگرید که چگونه در آتش‌اند». بعد به دوزخیان مى‏گویند: «اینان (پیروان و شیعیان آلوده به گناه) همانانى هستند که شما مى‏گفتید هرگز مشمول رحمت الهى نخواهند شد» [سپس رحمت الهى شامل آنان مى‏شود] و به این دسته از گنهکاران [که بر اثر ایمان و اعمال صالح، شایستگى عفو دارند]، از طرف امامان دستور داده مى‏شود که: «به سوى بهشت بروید. نه ترسى دارید و نه اندوهى» و آن گاه به واسطه شفاعت اهل بیت، این گروه گنهکار نیز وارد بهشت مى‏شوند.^۱

بر این اساس، همه روایاتی که ملاحظه شدند، یک واقعیت را بیان می‌کنند و آن، این که «اعراف» یکی از موقف‌های قیامت است که در آن، منزلت و عظمت اهل بیت عصمت و پیروان خاصّ آنها بر جهانیان آشکار می‌شود، و حضور خاندان رسالت در این جایگاه برای نجات خطاکارانی است که مستحقّ شفاعت هستند.

پیام‌ها

۱. تلاش برای دستیابی به جایگاه مقرّبان

مهم‌ترین پیام آیه یاد شده به پیروان قرآن، این است که تلاش کنند تا در زمره مقرّبان الهی و پیروان خاصّ اهل بیت علیهم السلام قرار گیرند تا بتوانند در کنار انبیا و اوصیای آنان از دیگران شفاعت کنند.

۲. عذاب روانی

دوزخیان در جهنّم علاوه بر عذاب جسمانی، عذاب روحی و روانی نیز دارند و یکی از چیزهایی که آنان را عذاب روانی می‌دهد، سرزنش اصحاب اعراف است، چنان که این آیه می‌فرماید: