159
کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام

در روضه الکافى از امام صادق علیه السلام نقل شده که در تفسیر آیه نور فرمود:

۰.خداوند می‌فرماید: من هدایتگر آسمان‌ها و زمین هستم. مثال علمی که به او (پیامبر صلی الله علیه و آله) بخشیده‌ام ـ که نور من است و با آن هدایت شده است ـ، مثال مشکاتی (چراغدانی) است که در آن چراغی است. بنا بر این، مشکات، قلب پیامبر صلی الله علیه و آله و چراغ، نوری است که در آن، دانش نهفته است. (ٱلْمِصْبَاحُ فِى زُجَاجَةٍ)، یعنی من می‏خواهم جان تو را برگیرم و آنچه را نزد توست، نزد وصی قرار دهم، چنان که چراغ را در زجاجه (حباب شیشه‌ای) قرار می‌دهند. (كَأَنَّهَا كَوْكَبٌ دُرِّىٌّ) [خداوند، وصی را با این عبارت توصیف کرد] و مردم را بر فضیلت وصی آگاه نمود. مراد از «شجره» در (يُوقَدُ مِن شَجَرَةٍ مُّبَٰرَكَةٍ؛ از درخت مبارک افروخته مى‏شود) شجره مبارک ابراهیم علیه السلام است؛ چرا که خداوند فرمود: «رحمة الله و برکاته علیکم أهل البیت إنّه حمید مجید».۱

امام صادق علیه السلام در جایی دیگر می‌فرماید:

۰.أنا فَرعٌ مِن فُروعِ الزَّیتونَةِ وَ قِندیلٌ مِن قنادیلِ بَیتِ النُّبُوَّةِ، وَ أدیبُ السَّفَرَةِ، ورَبیبِ الکرامِ البَرَرَةِ، وَ مِصباحٌ مِن مَصابیحِ المِشکاةِ الَّتی فیها نورُ النّورِ.۲

۰.من شاخه‏اى از شاخه‏هاى آن درخت زیتون و قندیلى از قندیل‏هاى خانه پیامبر صلی الله علیه و آله و تربیت شده سفیران (فرشتگان) و دست پرورده ارجمندان نیکوکار و یکی از چراغ‏هاى چراغدانم که در آن، نورِ نور است.

در المناقب ابن مغازلی نیز شاهد تطبیق «مشبّه به» بر فاطمه زهرا و امام حسن و امام حسین علیهم السلام هستیم که نظیر آن نیز در منابع امامیّه آمده است. علی بن جعفر می‌گوید: از امام کاظم علیه السلام در باره آیه (کَمِشْکَوةٍ فِیها مِصْباحٌ) سؤال کردم. ایشان فرمود:

۰.مشکات، فاطمه( است و مصباح [که درون مشکات است]، حسن و حسین هستند. (الزُّجاجَةُ کَأَنَّها کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ)، مراد، فاطمه است که ستاره‌ای درخشان میان زنان عالم است. (یُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبارَکَةٍ)، آن درخت مبارک، ابراهیم علیه السلام

1.. الکافی: ج۸ ص۳۸۱.

2.. الأمالی، صدوق: ص۷۱۰ ح ۹۷۸، بحار الأنوار: ج۱۰ ص۲۱۷.


کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
158

روایات، مشبّه‌به این تشبیه مرکّب بر اهل بیت علیهم السلام تطبیق شده است؛ چرا که اهل بیت علیهم السلام، بارزترین چراغ هدایت و ایمان هستند. در این روایات آمده است که «مشکاة»، سینه پیامبر صلی الله علیه و آله و «مصباح»، دانش ایشان یا همان نبوّت است که در صندوقچه سینه ایشان نهفته است. همچنین «زجاجه» که سبب توسعه و تقویت نور می‌گردد، امیر مومنان علی علیه السلام است که علم پیامبر صلی الله علیه و آله به سینه ایشان منتقل شده است.

نیز در برخی روایات، «شجره مبارکه» بر ابراهیم علیه السلام تطبیق شده که اصل شجره اهل بیت علیهم السلام به او می‌رسد، چنان که «لا شرقیّة و لا غربیّة» نیز بر عدم تمایل وی به یهود و نصارا تطبیق شده است.

در حدیثی، جابر بن یزید جعفی از امام باقر علیه السلام نقل می‌کند که فرمود:

۰.فَالمشکاةُ: صَدرُ نَبِیِّ اللّهِ صلی الله علیه و آله، فیهِ المِصباحُ، وَ المصباحُ: هُوَ العِلمُ، فی زُجاجَةٍ، الزُّجاجَةُ: أمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام، و عِلمُ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله عِندَهُ.۱

۰.مشکات، سینه پیامبر صلی الله علیه و آله است که در آن چراغی قرار دارد و آن چراغ، دانش است و مراد از زجاجه (حباب شیشه‌ای) در «المصباح فی زجاجة»، امیر مؤمنان علیه السلام است که دانش نبوی در آن قرار دارد.

در حدیثی دیگر از امام باقر علیه السلام چنین می‌خوانیم:

۰.مراد از (کَمِشْکَوٰةٍ فِیها مِصْباحٌ)، نور دانش در سینه پیامبر صلی الله علیه و آله است و مراد از زجاجه در (الْمِصْباحُ فِی زُجاجَةٍ)، سینه علی علیه السلام است که دانش نبوی به آن جا منتقل شده است. [مراد از درخشش حباب شیشه‌ای در] (الزُّجاجَةُ کَأَنَّها کَوْکَبٌ دُرِّی یوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبارَکَةٍ)، نور دانش است. (لا شَرْقِیَّةٍ وَ لا غَرْبِیةٍ)، مراد، این است که نه یهودی است و نه نصرانی. (یَکادُ زَیتُها یُضِی‏ءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ)، مراد این است که دانشمند خاندان محمّد، پیش از آن که از او سؤال شود، لب به دانش باز می‏کند. (نُورٌ عَلى‏ نُورٍ)، یعنی امامی که با نور دانش و حکمت تأیید می‏گردد، از پس امامی دیگر از خاندان محمّد صلی الله علیه و آله می‌آید و پی در پی آمدن امامی بعد از امامی دیگر، از زمان آدم تا قیام قیامت است.۲

1.. التوحید: ص۱۵۹ ح ۵.

2.. التوحید: ص۱۵۸ ح ۴.

  • نام منبع :
    کرائم قرآن در فضائل اهل بیت علیهم السلام
    سایر پدیدآورندگان :
    محمّد محمّدی ری شهری؛ با همکاری مهدی کمانی
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    انتشارات دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1394
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 31740
صفحه از 593
پرینت  ارسال به