فصلنامه علمي - پژوهشي علوم حديث 51 - صفحه 137

همچنين درباره او مي‌نويسد:
در حومة كوفه و در سال ۱۴۴، قاضيِ ابوجعفر بود. بعضي گفته‌اند كه فردي درستكار و ستوده است. طريق روايي او حسن و ممدوح است.
ملا صالح، در نهايت، نظر رجالي خود را چنين بيان مي‌كند:
وجهي براي اين‌كه علامه وي را در ميان افراد مورد جرح آورده است، نمي‌بينم، جز اين‌كه از سوي دوانيقي منصب قضا را پذيرفت و اين چيزي نيست كه موجب جرح گردد. ۱

دو. شرح و تفسير متن

۱. واژه شناسي و معناشناسي

شارح در تبيين معناي حديث، واژگان دشوار يا مبهم حديث را با مراجعه به معاجم معتبر لغوي توضيح داده است. برخي از معاجمي كه او به آنها مراجعه نموده، عبارت‌اند از: صحاح جوهري، ۲ و ۳ المغرب مطرزي ۴ و تاج المصادر. ۵

۲. معناشناسي در شرح حديث «جنود عقل و جهل»

براي تبيين معناشناسي در شرح ملا صالح به نمونه‌هاي زير اشاره مي‌‌گردد:

الف. نحوة معناشناسي واژگان خير و شر

ملا صالح در توضيح عبارت «افعلوا الخير و لاتحقروا منه شيئاً لأن صغيره كبير و قليله كثير وجعل ضده الشر و هو وزير الجهل»، دو معنا از خير و شر استنباط نموده است:
۱. خير و شر به عنوان دو مفهوم كلي: شارح، «خير» را مفهومي كلي مي‌شمرد كه تمامي مصالح تحت آن مندرج است. او همچنين، در توضيح عبارت «و جعل ضده الشر و هو وزير الجهل»، جهل را مفهومي كلي مي‌داند كه تمامي زشتي‌ها تحت آن مندرج است. او در تأييد اين مطالب به سخن اميرالمؤمنين( استناد مي‌كند: «الشر جامع لمساوي العيوب». ۶
۲. نورانيت و ظلمت عقل: شارح، همچنين احتمال معناي ديگري را مطرح نموده است. او مي‌نويسد:
ممكن است، مراد از خير نورانيت عقل باشد؛ زيرا افعالي كه از عقل يا به واسطه آن صادر مي‌گردد، به درستي مي‌انجامد.از اين‌رو، در راهنمايي محاسن و مصالح وزير است. و نيز [ممكن است] مراد از شر، ظلمت جهل باشد؛ زيرا آثار و افعالي كه به واسطه آن صادر مي‌شود، به خطا مي‌انجامد. از اين‌رو، در راهنمايي به مفاسد و زشتي‌ها وزير جهل است. ۷

1.. شرح الکافي، ج۲، ص۱۵۴.

2.. همان، ج۱، ص۹۰.

3.. همان، ج۲، ص۶۴ و ۲۱۳ و... .

4.. همان، ج۱، ص۹۰، ۱۷۶، ۲۳۳، ۲۴۷ و... .

5.. همان، ج۲، ص۶۴ و... .

6.. الکافي، ج۱، ص۱۸؛ شرح الکافي، ج۱، ص۲۷۷.

7.. شرح الکافي، ج۱، ص۲۷۷.

صفحه از 171