كتاب، بر اساس موضوعات فقه تنظيم شده ۱ و آن را از امام چهارم( روايت كرده است. ۲ رجال شناسان شيعه، ثابت بن هرمز را مورد اعتماد ندانسته و او را مهمل و ضعيف معرفي كرده اند؛ ۳ امّا رجاليان اهل سنّت، وي را توثيق كرده اند. ۴
۲. الجامع في سائر ابواب الحرام و الحلال، ظريف بن ناصح كوفي، از اصحاب امام باقر(. ۵ او در بغداد مي زيسته و تا پس از سال دويست هجري، در قيد حيات بوده است. ۶ رجال شناسان، او را ثقه و صدوق دانسته اند. ۷ از ديگر آثار وي، النوادر، الديات و الحدود است كه نجاشي به چهار واسطه از آنها روايت مي كند. ۸ آقابزرگ تهراني، از جمله آثار او، «اصلي» را بر مي شمرد كه از اصول مورد اعتماد بوده و در جوامع حديثي و فقهي، رواياتي از آن نقل گرديده است و آن گونه كه احتمال داده اند، اصل مذكور، همان كتاب الديات وي است؛ ۹ امّا درباره «جامع» او آگاهي اي در دست نيست.
۳. كتاب مبوّب في الحلال و الحرام، محمّد بن علي بن ابي شعبة حلبي (م ۱۴۸ ق)، مشهورترين فقيه خاندان آل ابي شعبة ۱۰ و از فقهاي برجسته كوفه. نجاشي وي را ثقه دانسته است. ۱۱ از آثار ديگر او كتاب التفسير است ۱۲ كه ابن عقده (م ۳۳۳ ق) به دو واسطه از آن روايت مي كند. ۱۳ در واقع، بخش عمده كتاب عبد الله بن مُسكان، درباره حلال و حرام، از كتاب مبوّب حلبي بوده كه ابن مسكان، نكاتي را به آن افزوده است. ۱۴
۴. جامع ۱۵ يا اصل، عبيد الله بن علي بن ابي شعبة حلبي (م ۱۴۸ ق)، بزرگ خاندان آل ابي شعبه ۱۶ و از شخصيت هاي برجسته كوفه در ميانه قرن دوم كه به سبب روابط تجاري با حلب، نسبت حلبي داشتند. ۱۷ گفته اند اين اثر، نخستين كتاب فقهي منظّم و جامع است كه در شيعه تأليف شده ۱۸ و داراي
1.. مدخل إلي علم الفقه، ص۳۲.
2.. رجال النجاشي، ص۱۱۷.
3.. رجال ابن داود، ص۶۰.
4.. الجرح و التعديل، ج۲، ص۴۵۹.
5.. رجال الطوسي، ص۱۳۸.
6.. الذريعة، ج۲، ص۱۶۰.
7.. رجال النجاشي، ص۲۰۹؛ خلاصة الأقوال، ص۱۷۳.
8.. همان.
9.. الذريعة، ج۲، ص۱۵۹.
10.. معجم رجال الحديث، ج۲۴، ص۱۰۱.
11.. رجال النجاشي، ص۳۲۵.
12.. الذريعة، ج۴، ص۲۴۰.
13.. رجال النجاشي، ص۲۱۴.
14.. مستدركات علم رجال الحديث، ج۸، ص۳۶۹.
15.. الفوائد الرجالية، ج۱، ص۲۲۰.
16.. رجال النجاشي، ص۲۳۰.
17.. رجال البرقي، ص۲۳.
