فصلنامه علمي - پژوهشي علوم حديث 49 و 50 - صفحه 167

با توجه به مطالب گفته شده، چون كه محمد بن موسي الهمداني در هر دو طريق ابن‌قولويه به زيارت عاشورا وجود دارد، پس نمي‌توان به نقل‌هاي ابن‌قولويه اعتماد كرد. اما بقيه افراد موجود در طرق وي را به دليل اين‌که بعضي‌ها در سند شيخ تكرار مي‌شوند، بررسي خواهيم كرد.

۳. محمد بن خالد الطيالسي

نجاشي فقط او را معرفي كرده است:
محمد بن خالد بن عمر الطيالسي التميمي ابو عبدالله كان يسكن الكوفه في صحرا و جرم... . ۱
شيخ طوسي نيز در رجالش درباره او گفته است:
يكّني اباعبدالله روي عنه حميد اُصولاً كثيرة. ۲
البته قدحي از سوي ديگر رجاليان درباره‌اش مطرح نشده است و همچنين شايد روايت مشايخ بزرگ حديثي از او دليل بر وثاقت او باشد. ۳ البته ممكن است گفته شود اين‌که شيخ گفته «روي عنه حميد اصولاً كثيرة»، بر مدح او دلالت دارد. ۴
همچنين آيةالله شبيري سه دليل براي اثبات وثاقت وي ذکر کرده است: اول، روايت محمد بن علي بن محبوب ـ که از بزرگان اماميه است ـ از وي، و اين دليل بر اعتماد به او بوده است؛ دوم، وقوع طيالسي در طريق بزرگان ثقات به برخي از کتب، مثلاً محمد بن جعفر رزاز ـ که از ثقات علماي شيعه است ـ از طريق محمد بن خالد طيالسي کتاب سيف و محمد بن معروف را روايت کرده است؛ سوم، روايت جمعي از بزرگان و ثقات علماي شيعه از او؛ مانند سعد بن عبدالله، سلمة بن خطاب، محمد بن حسن صفار و... . ۵

۴. سيف بن عميره

نجاشي او را ثقه و از اصحاب امام صادق علیه السلام و امام كاظم( مي‌داند. ۶ شيخ طوسي نيز در كتاب الفهرست او را ثقه مي‌داند ۷ و در كتاب رجالش او را از اصحاب امام صادق علیه السلام و امام كاظم( معرفي كرده است؛ ۸ ولي ابن‌شهرآشوب درباره او مي‌گويد: ثقه است و از اصحاب امام كاظم( است و واقفي است.
بزرگان رجال با اين گفته ابن‌شهرآشوب مخالفت كرده‌اند. آية‌الله خويي مي‌گويد هيچ كس نگفته كه سيف، امام رضا علیه السلام را درك كرده است. پس چگونه مي‌تواند واقفي مذهب باشد. بنابراين به نظر ايشان، اين نسبت يا سهو قلم است يا اشتباه نسخه‌بردار. ۹

1.. رجال النجاشي، ص۳۴۰، ش۹۱۰.

2.. رجال (الطوسي)، ص۴۴۱، ش۶۳۰۴.

3.. رسائل و مقالات، ج۳، ص۴۱۳.

4..البته علامه شوشتري اين گونه بيان را نيز دليل مدح نمي‌داند. (ر.ک: قاموس الرجال، ج۱، ص۷۱)

5.. فصلنامه سفينه، سال چهارم، ش۱۴، ص۱۸۱ ـ ۱۸۲.

6.. رجال النجاشي، ص۱۸۹، ش۵۰۴.

7.. الفهرست للطوسي، ص۱۴۰، ش۳۳۳.

8.. رجال (الطوسي)، ص۲۰۹، ش۳۵۱.

9.. معجم رجال الحديث، ج۸، ص۳۶۵.

صفحه از 423