فصلنامه علمي - پژوهشي علوم حديث 49 و 50 - صفحه 102

در بعضي از اسانيدم آمده است كه صدقه علی علیه السلام و فاطمه علیها السلام بر مسكين و يتيم و اسير در سه شب اتفاق افتاده است. پس ممكن است كه اولين شب از آن سه شب، شب ۲۵ ذي حجّه بوده باشد.
از روايات در اين مورد است كه گفت: علی علیه السلام به نزد يكي از همسايگانش كه شمعون بن حاريا نام داشت و پشم ريسي مي‌كرد، رفت و گفت: آيا ممكن است كه مقداري پشم بدهي تا دختر پيامبر صلی الله علیه و آله در مقابل سه صاع جو براي تو بريسد؟ گفت: آري... (مثل روايات پيشين). حضرت فاطمه علیها السلام پنج قرص نان پخت كه براي هركدام يك نان برسد. علی علیه السلام نماز را با پيامبر صلی الله علیه و آله خواند... مسكيني آمد و درخواست غذا كرد. علی علیه السلام دستور داد كه غذا را بدهند. همگي اطاعت كردند. روز و شبشان را بدون غذا سپري كردند و تنها آب خوردند. در روز دوم، فاطمه علیها السلام صاع دوم را آرد و نان كرد... اين بار يتيمي آمد و گفت: سلام بر شما اهل بيت محمد صلی الله علیه و آله! من يتيمي از اولاد مهاجرين هستم كه پدرم در روز عقبه شهيد شد. مرا طعام دهيد كه خدا شما را از غذاهاي بهشت اطعام كند. علی علیه السلام دستور داد نان را ببخشند. دو روز و شب را سپري كردند و جز آب چيزي نخوردند. در روز سوم نيز فاطمه علیها السلام صاع سوم را نان كرد و اين بار اسير آمد و علی علیه السلام دستور داد كه نان را اعطاء كنند و سه روز و شب را جز آب چيزي نچشيدند.
روز چهارم، علی علیه السلام با حسنين پيش پيامبر صلی الله علیه و آله رفتند كه همانند جوجه از شدت گرسنگي بر خود مي‌لرزيدند. وقتي پيامبر صلی الله علیه و آله ايشان را ديد، فرمود: يا اباالحسن، چه چيز سختي بر شما مي‌بينم؟ سپس با هم به منزل فاطمه علیها السلام رفتند؛ درحالي كه ايشان در محراب بود و از شدت گرسنگي شكمش به پشت چسبيده بود و چشمانش به گودي افتاده بود. وقتي پيامبر صلی الله علیه و آله ايشان را ديد، فرمود: واغوثاه يا الله!‌ اهل بيت محمد صلی الله علیه و آله از گرسنگي مي‌ميرند. پس جبرييل( آمد و (هَلْ أَتَى عَلَى الْإِنسَانِ حِينٌ مِنَ الدَّهْرِ... إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّـهِ لَا نُرِيدُ مِنكُمْ جَزَاءً وَلَا شُكُوراً( تا آخر سوره را آورد.
ابن‌طاووس در ادامه مي‌گويد كه محمد بن غزالي، علاوه بر آنچه ثعلبي ذكر كرده، آورده است: بر اهل‌بيت پيامبر صلی الله علیه و آله مائده‌اي از آسمان نازل شد و سه روز آن را خوردند. و بعد مي‌گويد كه نزول مائده را موفق احمد مكي خوارزمي نيز در المناقب ۱ روايت كرده است.
زمخشري نيز متذكر نزول مائده شده است؛ ولي آن را در وقتي كه ما متذكر شديم، نگفته است. ۲
ابن طاووس در ادامه مي‌گويد كه حديث نزول اين آيات از سورة «هل اتي» را علي بن احمد واحدي نيشابوري در اسباب النزول ۳ آورده و ديگران نيز متذكر آن شده‌اند. ۴

نقد و بررسي روايت

الف. نقد سند: هر چند ابن طاووس گفته كه به طرق متعدد نقل مي‌كنيم، ولي براي رواياتش سند ارائه نكرده و لذا مرسل است.

1.. المناقب (خوارزمي)، ج۱، ص۳۵۸.

2.. الكشاف، ج۱، ص۳۵۸.

3.. اسباب النزول، ص۳۳۱.

4.. المناقب (ابن‌مغازلي)، ص۲۷۲؛ شواهد التنزيل، ج۱، ص۳۰۳؛ كفاية الطالب، ص۲۰۱؛ ينابيع المودة، ص۹۳؛ بحار الانوار، ج۳، ص۲۴۸ ـ ۲۵۵؛ الاقبال، ج۲، ص۳۷۴ ـ ۳۷۷.

صفحه از 423