تحليلي بر نگارش هاي «الموضوعات» در اهل سنت

بر پايه كتاب «موسوعة الأحاديث والآثار الضعيفة والموضوعة»

مهدي مهريزي ^۱

چکيده

يكي از مباحث مورد توجه محدثان، پرداختن به احاديث ضعيف و جعلي است. اين نوشتار، ضمن معرفي يكي از آثار نوشته شده در اين موضوع توسط دانشمندان اهل سنت، وامداري آن را از ديگر كتاب مورد بررسي قرار داده و سپس به تحليل اين‌گونه نوشته‌ها پرداخته است.

کليد واژه‌ها: احاديث اهل سنت، احاديث جعلي و ضعيف، كتاب‌هاي الموضوعات.

درآمد

يكي از مباحثي كه در دانش هاي حديثي مورد اهتمام محدثان بوده، پرداختن به احاديث جعلي و ضعيف است. اين امر در ميان اهل سنت جايگاه ويژه اي داشته و آثار متعددي درباره آن تأليف كرده اند. نويسندگان كتاب موسوعة الاحاديث والآثار الضعيفة والموضوعة نوشته هاي اين عرصه را از آغاز، تا زمان نگارش كتاب ^۲ (سال ۱۴۱۹ق/۱۹۹۹م يعني ده سال قبل) ۷۸ اثر معرفي كرده اند كه با خود اين اثر ۷۹ عنوان كتاب مي شود. گفتني است اين تعداد، كتاب هاي منتشر شده و مطبوع است و قهراً اگر تعداد كتب غير مطبوع بدان افزوده شود، اين آمار بيشتر خواهد شد. تحليل اين آثار از جهات گوناگون مي تواند افق هايي را براي پژوهش هاي بيشتر در زمينه احاديث جعلي و ضعيف بگشايد. در اين مقاله مطالبي را، بر پايه كتاب ياد شده، در دو قسمت عرضه مي داريم: نخست. گزارشي از كتاب هاي الموضوعات بر اساس قرون، تعداد نويسندگان و فراواني آنها و نيز سبك آنها ارائه داده و سپس به تحليل اين نگارش ها در چهار محور پرداخته و در پايان، نتايج پژوهش را عرضه مي داريم.