علوم حديث 27 - صفحه 224

د. روشن است كه در وادى تاريخ و سيره به دنبال سند صحيح فقهى نيستيم. به نظر ما گروه زير، از كتابهاى ضعيف اند و اگر نقلى را منحصراً اينها آورده باشند، قابل اعتماد نيست.
۱. كتابهايى كه در سده هاى اخير نوشته شده و قرينه اى در دست نيست كه نويسنده آن به منابع معتبر خاصى دسترسى داشته كه اكنون از دسترس خارج شده است.
۲. كتابهاى واسطه، اگر مصدر قابل قبول و شناخته شده نداشته باشند. مثلاً بحارالأنوار گاهى در بيان مصدر مى گويد: وجدت في نسخة (در كتابى اين را يافتم) كه ممكن است كتابى مجهول الحال بوده، و يا نام آن معلوم بوده ولى مرحوم مجلسى آن را در حدى نمى ديده كه نام آن را ذكر كند.
۳. كتابهايى كه به نقل مطالب ضعيف و عجيب و غريب شناخته شده اند و از سوى محققان مورد ردّ قرار گرفته اند. گفتنى است اغلب اين كتابها نكته بند يك را نيز دارند. برخى از اين كتابها عبارت اند از: ناسخ التواريخ، منتخب طريحى، اسرارالشهادة دربندى روضة الشهداء كاشفى، نورالعين اسفراينى، الدمعة الساكبه، معالى السبطين، عنوان الكلام فشاركى.
ه. در گذشته تنها برخى به اين كتابها دسترسى داشته و مطالب آنها را نقل مى كرده اند ولى متأسفانه اكنون در بسيارى از موسوعه ها و تك نگاريها مطالب كتابهاى معتبر و غير معتبر (بدون نقد و بررسى) يكسان در كنار هم چيده مى شوند و با چاپى زيبا مطالب كافى و ارشاد و لهوف دوشادوش كتابهاى ضعيف به جامعه عرضه و تزريق مى گردد. گويى همين كه نقلى در جايى مكتوب باشد، كافى است.
و. عده اى به دلايل مختلف با عقيده ما مخالف اند و نقل مطالب ضعيف (و احياناً كذب مسلّم) را در مقتل و مرثيه امام روا مى دانند ما در اين باره، در موسوعه سخن خواهيم گفت؛ اما به يك نكته خوب است اشاره شود:

صفحه از 237