معرفى نرم افزار «قلم»
(فهرستگر نسخ خطّى حديث و علوم حديث)
احسان سُرخه اى
ميراث پيشينيان و استفاده از آثار به جاى مانده از آنان, در تاريخ علوم بشرى, از ديرباز مورد توجّه دانش پژوهان و محقّقان بوده است. اين امر, بعضاً بدون مراجعه به اسناد و مدارك اصيل و معتبر و بررسى آنها, مشكل, بلكه ناممكن است. از اين رو, اطّلاع رسانى صحيح در اين زمينه, نقش بسيار مهمّى در رشد و بارورى اين تحقيقات دارد و موجب سهولت دسترس به اين منابع خواهد گرديد.
شايد كمتر محقّقى باشد كه با مراجعه به فهرست هاى تدوين شده براى اين آثار ارزشمند, به نقاط ضعف فاحش و ناهمسانى اين مجموعه ها پى نبرده, و به ضرورت بازنگرى شيوه هاى نگارش و نيز همسان (استاندارد) نمودن اطلاعات آنها اذعان ننموده باشد.
امروزه با وجود امكانات رايانه اى, اين گونه تلاش ها به سهولت و با سرعت به نتيجه مى رسد و موجب بازيابى سريع اطّلاعات و احياناً كشف مجهولات موجود در اين عرصه خواهد گرديد. وجود نرم افزارى وحدت بخش كه بتواند مجموعه اطّلاعات مرتبط با يك كتاب/رساله را از فهرستْ نامه هاى پراكنده و كتاب خانه هاى مختلف, گردآورَد و تحقيق درباره آن را با فهرست ها و جستجوهاى كارآ پشتيبانى نمايد, بخش عمده اى از نيازهاى محقّقان را در اين زمينه پاسخگو خواهد بود.
در اين راستا, نرم افزار «قلم» با طرّاحى نگارنده اين سطور, تلاش نموده است با نگرشى محقّقانه و با درك نياز پژوهشگران اين عرصه, بسترى مناسب براى تحقيق در فهرست نامه هاى نسخ خطّى فراهم آورد. نرم افزار «قلم», با قابليت هاى مختلف, بر آن است تا با كنار هم قرار دادن اطّلاعات موجود در فهرست هاى كتاب خانه ها, كار دستيابى به نسخه هاى مختلف يك كتاب/رساله را در اسرع وقت به انجام برساند. اين نرم افزار, به پيشنهاد مركز تحقيقات دارالحديث, جهت «فهرستگان نسخه هاى خطّى حديث و علوم حديث» تدوين شد و اينك مورد استفاده آن مركز است. مورد استفاده قرار گرفته است. در زير به برخى قابليت هاى اين نرم افزار اشاره مى شود.
