على قارى (م ۱۰۱۴ هـ .): شرح زندگى و حالات او در خلاصة الاثر، البدر الطالع و كشف الظنون آمده است. محبّى درباره او مى گويد: «على بن محمد... المعروف بالقارى نزيل مكة و أحد صدور العلم، فرد عصره».
وى درباره حديث «نجوم» مى گويد:
ابن الديبع گفته است كه حديث «اصحابى كالنجوم بأيهم اقتديتم اهتديتم» را ابن ماجه نقل كرده است و همچنين جلال الدين سيوطى در «تخريج احاديث الشفاء» آن را آورده است. و ابن حجر آن را در «تخريج احاديث الرافعى» در باب ادب القضاء، نقل كرده و در خصوص آن، به طور مستوفى سخن گفته و افزوده است: «انه ضعيف واه»؛ بلكه از ابن حزم نقل كرده است كه «إنه [أى حديث النجوم موضوع باطل».
المناوى (م ۱۰۲۹ هـ .): شرح حال او در كتب خلاصة الاثر، البدر الطالع، الأعلام و... آمده است. محبّى درباره او گفته است: «... زين الدين الحدادى ثم المناوى الامام الكبير الحجة الثبت القدوة».
مناوى در شرح حديث «سألت ربى فيما يختلف فيه اصحابى ...» مى گويد:
ابن جوزى در «العلل» آورده كه: «هذا لا يصح» و نُعَيم مخدوش است، و ابن معين عبدالرحيم را كذّاب و دروغگو دانسته است، و در «الميزان» آورده كه: «هذا الحديث باطل» ۱ و ابن حجر در «تخريج المختصر» گفته است: [حديث نجوم] حديثى غريب است كه درباره آن از بزار سؤال شد و او در پاسخ گفت: «لا يصح هذا الكلام عن النبى صلى الله عليه وسلم». و كمال بن ابى شريف مى گويد: «سخن استادِ ما (ابن حجر) اقتضا دارد كه اين حديث [نجوم] مضطرب باشد». ابن سعد مى گويد: «زيد العمى ابوالحوارى كان ضعيفاً فى الحديث...» و ابن عدى گفته است: «عامة ما يرويه عنه ضعفاء» ۲ .
و نيز سندى، پس از بيان حديث ثقلين و دلالتِ آن مى گويد: «فان قلت قد ورد: اصحابى كالنجوم بايهم اقتديتم اهتديتم، و ورد: اقتدوا بالذين من بعدى
1.التيسير فى شرح الجامع الصغير، ج۲، ص۴۸.
2.فيض القدير، فى شرح الجامع الصغير، ج۴، ص۷۶.
