باره گذشت كه گفت: «عامة مايرويه و من يروى عنه ضعفاء». ۱
حمزه جزرى:
روايت «نجوم» را به سند ديگرى از عبدالله بن عمر نقل كرده اند كه در سند آن «حمزه جزرى» است كه در كتاب «الضعفاء» بخارى آمده است كه حمزه جزرى «منكرالحديث» است ۲ و در «الضعفاء» نسايى آمده است كه: «هو متروك الحديث» ۳ و يحيى در «الموضوعات» گفته: «ليس بشى ء» و ابن عدى گفته است: «يضع الحديث» و در همين كتاب از احمد نقل شده كه گفته: «هو مطروح الحديث». و از يحيى منقول است كه مى گويد: «لايساوى فلساً» و مانند اين كلمات را در «البحر المحيط» از ابوحيّان و «الميزان» و «الكاشف» از ذهبى و ديگران مى يابيد. ۴
نُعَيم بن حماد و ابوسفيان و سلام بن سليم:
حديث «نجوم» را از عمر بن خطاب نيز نقل كرده اند و در سند روايت، افرادى چون زيدالعمّى، عبدالرحيم بن زيد، و نعيم بن حماد هستند كه نعيم، همچنانكه در ذيل ابن جوزى و مناوى آمد، مخدوش است. ۵ و از جابر بن عبدالله انصارى هم به طريقى نقل شده است كه راويان آن مجهول اند.
و نيز به سند دوّمى آن را از جابر روايت كرده اند، ولى در سند آن، افرادى چون «ابوسفيان» است كه ابن حزم درباره او گفته است: «ابوسفيان ضعيفٌ» ۶ و نيز «سلام بن سليم» است كه ابن حجر درباره او بيان داشته: «وسلام ضعيفٌ» و ابن حزم گفته است كه: «يروى الاحاديث الموضوعة و هذا [أى حديث النجوم] منها بلاشك». و ابن خراش گفته است: «هو كذّاب». و ابن حبان درباره او اظهار داشته است كه: «روى احاديث موضوعة» و اين كلمات را در «سلسلة الاحاديث الموضوعة و الضعيفة» آورده و اضافه كرده كه: «مجمع على ضعفه». ۷
1.و نيز ر.ك به تهذيب التهذيب، ج ۲، ص ۲۳۸
2.الضعفاء، الامام البخارى، ص ۳۶
3.الضعفاء، الامام النسائى، ص ۳۲
4.نيز نظر ابن حجر و مِزّى را درباره او در «تهذيب التهذيب، ج ۳، ص ۳۵» بجوييد.
5.و نيز تهذيب التهذيب، ج ۱۰، ص ۴۰۸
6.سلسلة الاحاديث، ج ۱، ص ۷۸، (مقصود، ابوسفيان بن جابر بن عتيك انصارى است كه از پدرش جابر روايت مى كند).
7.تهذيب التهذيب، ج ۲، ص ۴۶۲