عنوان
متن
خدمات الکترونیکی
» خدمات
» محصولات پژوهشگاه
» پست الکترونیک
» بانک پژوهشگران
» پایگاه های وابسته
» پایگاه حدیث نت
» پایگاه دانشگاه قرآن و حدیث
» پایگاه مرکز آموزش الکترونیک
» پایگاه مؤسسه دارالحدیث
» پایگاه پردیس تهران
اخبار
» پژوهشکده علوم و معارف حديث
» پژوهشکده تفسیر اهل بيت علیهم السلام
» پژوهشکده کلام اهل بيت علیهم السلام
» پژوهشکده اخلاق و روان شناسی اسلامی
» اخبار پژوهشی
پژوهشگاه
» ساختار
» ریاست
» شورای پژوهشگاه
» شورای پژوهشی پژوهشگاه
» حوزه ریاست و روابط عمومی
» معاونت پژوهش
» معاونت اداری مالی
» مدیریت نظارت، طرح و برنامه
» هیئت علمی پژوهشگران
» نمودار سازمانی پژوهشگاه
» معرفی
» معرفی اجمالی
» اساسنامه
» آیین نامه ها
» اهداف
» چشم انداز ده ساله
» بیانیه ماموریت
» بیانیه ارزش ها
فهرست "
جستارهایی در مدرسه کلامی بغداد
"
فصل اوّل: زمینهها و بسترها
مناسبات امامیه و زیدیه؛ از آغاز غیبت صغرا تا افول آل بویه / سید اکبر موسوی تنیانی
درآمد
۱. تعامل اجتماعی و سیاسی
یک. پیوندهای خانوادگی
دو. همکاری در عرصۀ سیاسی
سه. همکاری در عرصههای اجتماعی
چهار. همکاری در برابر مخالفان تشیع
۲. تعامل علمی و فرهنگی
یک. داد و ستد میراث حدیثی
دو. توجه به دستاوردهای علمی یکدیگر
۳. تقابل علمی
یک. ردّیهنگاری زیدیان بر ضد امامیه
دو. ردّیهنگاری امامیان بر ضد زیدیه
۴. رویآوری زیدیان و امامیان به مذهب یکدیگر
یک. رویآوری زیدیان به امامیه
دو. رویآوری امامیان به زیدیه
نتیجهگیری
کتابنامه
مناسبات فرهنگی ـ اجتماعی اهل حدیث و امامیه در بغداد.../ علی امیرخانی
درآمد
مناسبات اهل حدیث و امامیه در بغداد قبل از آل بویه (دوران طلایی اهل حدیث)
مناسبات اهل حدیث و امامیه در بغداد بعد از آل بویه
سقوط آل بویه و ورود سنیان سلجوقی به بغداد
نتیجهگیری
کتابنامه
کلام امامیه پس از دوران حضور؛ نخستین واگراییها / سید علی حسینیزاده خضرآباد
درآمد
معرفت و رابطۀ عقل و وحی
توحید و صفات
علم و دیگر صفات الهی
ارادۀ الهی
بدا و نسخ
انسان
قرآن
مقام امام
ایمان و کفر و وعید
استطاعت و اعمال عباد
آلام کودکان
نتیجهگیری
کتابنامه
نقش معتزلیان شیعهشده در گرایش کلام امامیه به اعتزال / عباس میرزایی نوکابادی
درآمد
ابوعیسی وراق
جایگاه و تأثیر ابوعیسی وراق در کلام امامیه
ابن راوندی
جایگاه و تأثیر ابن راوندی در کلام امامیه
ابن قبه رازی
جایگاه و اثرگذاری ابن قبه در کلام امامیه
ابن مملک
جایگاه و تأثیر ابن مملک در کلام امامیه
نتیجهگیری
کتابنامه
ابوعیسی وراق؛ از اعتزال تا گرایش به مدرسۀ کوفه / عباس میرزایی نوکابادی
درآمد
ابوعیسی وراق
مدرسۀ کوفه و هشام بن حکم
ابوعیسی وراق و کلام امامیه در کوفه
شواهد غیر محتوایی
شواهد محتوایی
توحید و عدل
استطاعت
کلام الهی
علم الهی
تحریف قرآن
امامت
نتیجهگیری
کتابنامه
ابن راوندی و دفاع از اندیشۀ کلامیِ کوفه / عباس میرزایی نوکابادی
درآمد
ابن راوندی
مدرسۀ کوفه و هشام بن حکم
ابن راوندی و هشام
تشابههای غیر محتوایی
تشابههای محتوایی
نتیجهگیری
کتابنامه
عوامل شکلگیری مدرسۀ کلامی بغداد / سید علی حسینیزاده خضرآباد
درآمد
افول مدرسۀ کوفه
خصوصیات متفاوت بغداد و کوفه
غیبت امام معصوم
تحولات در جریان حدیثی امامیه
درگیری اجتماعی امامیه و اهل حدیث در بغداد
حمایت حاکمیت از گفتمان اعتزالی
حاکمیت گفتمان معتزله
تغییرات درون معتزله
تعاملات علمی امامیه و معتزله
نهضت ترجمه
نتیجهگیری
کتابنامه
فصل دوم: جریانها
متکلمان ناشناختۀ امامی بغداد از غیبت صغرا تا دوران شیخ مفید / سید اکبر موسوی تنیانی
درآمد
شاخصههای متکلم
متکلمان
۱. ابومحمد عسکری
۲. ابن جبرویه
۳. ابن ابیعقیل عمانی
۴. ابن فلاس
۵. ابن جنید اسکافی
۶. ناشی اصغر
۷. ابوعبداﷲ صفوانی
۸. ابوالجیش بلخی
۹. طاهر غلام ابوالجیش
۱۰. حسن بن حسین نوبختی
۱۱. ابوبکر بغدادی
۱۲. فضل بن عبدالرحمن بغدادی
متکلم ـ محدثان
۱. ابن سعدان سامرائی
۲. معلی بصری
۳. سمّان همدانی
۴. ابوالعزاقر شلَمغانی
۵. ابن ابیهراسه
۶. ابن شمّون
۷. ابوطالب انباری
۸. ابوالقاسم کوفی
۹. ابواسحاق الکاتب
۱۰. ابوالفتح دلفی
۱۱. ابوالقاسم بجلی
نتیجهگیری
کتابنامه
نوبختیان در رویارویی با متکلمان معتزلی و امامی / سید علی حسینیزاده خضرآباد
درآمد
اتهام اعتزال به نوبختیان
معنای اعتزال
معنا و مراد از معتزلی انگاشتن نوبختیان
۱. سنی معتزلی
۲. رویکرد معتزلی در باورهای کلامی
۳. معتزلی به معنای اهل العدل و التوحید
۴. عقلگرایی افراطی و بیاعتنایی به روایات
اثرپذیری بنونوبخت از متکلمان امامی
اثرپذیری بنونوبخت از هشام بن حکم
چیستی انسان
استطاعت
ردّ امکان معجزه برای غیر انبیا
ردّ سماع کلام ملائکه برای ائمه علیهم السلام
تحریف قرآن
معرفت
تأثیر بنونوبخت بر متکلمان امامیه
شاگردان بنونوبخت
شیخ مفید
دیگر عالمان شیعی
نتیجهگیری
کتابنامه
نقش ابن قبۀ رازی در تاریخ تفکر امامیه / عباس میرزایی نوکابادی
درآمد
زندگینامه و شخصیت علمی ابن قبۀ رازی
۱. الانصاف فی الامامه
۲. المستثبت فی الامامه
۳. الرد علی ابیعلی جبایی
۴. کتاب التعریف علی الزیدیه
۵. المسألة المفردة فی الامامه
۶. نقض کتاب الاشهاد لابیزید علوی یا کتاب نقض الاشهاد
۷. النقض علی ابی الحسن علی بن احمد بن بشار
۸.کتابی در رد بر قرامطه
جایگاه علمی ابن قبه
۱. جایگاه ابن قبه نزد شیخ صدوق
۲.جایگاه ابن قبه نزد متکلمان امامیه در بغداد
۳.جایگاه ابن قبه نزد معتزلیان و اشاعره
اندیشههای کلامی
۱.خداشناسی
۲.پیامبرشناسی
۳.امامشناسی
ابن قبه و کتاب مکتب در فرایند تکامل
مورد اول
مورد دوم
مورد سوم
مورد چهارم
بررسی متن رسائل ابن قبه
نتیجهگیری
کتابنامه
جریان حدیثی امامیه در بغداد (از آغاز تا عصر شیخ مفید) / سید اکبر موسوی تنیانی
درآمد
۱. جریان حدیثی امامیه بغداد در دوران حضور (بغداد اول)
یک. مهاجرت کوفیان به بغداد
دو. شکلگیری کانون حدیثی امامیه در بغداد (عضر حضور)
سه. ارتباط جریان حدیثی بغداد با دیگر مراکز امامینشین (در دوران حضور)
چهار. آثار و تولیدات حدیثی امامیه در بغداد (در دورۀ حضور)
پنج. خاندانهای حدیثی امامیه در بغداد (در دورۀ حضور)
شش. افول جریان حدیثی بغداد (در دورۀ حضور)
۲. جریان حدیثی امامیه در بغداد در عصر غیبت صغرا (بغداد دوم)
یک. تعامل جریان حدیثی بغداد با مرکز حدیثی کوفه
دو. تعامل جریان حدیثی بغداد با مدرسۀ حدیثی قم
سه. ارتباط جریان حدیثی بغداد با دیگر مراکز امامینشین
چهار. طیفشناسی محدثان امامیه در بغداد
الف. طیف محدثان اصیل
ب. طیف محدثان مطرود
ابن سهل دیباجی
ابوطالب انباری
ابن جنید بغدادی
ابن عیاش جوهری
ابن اخی طاهر
ج. طیف محدثان مرتبط با اهل سنت
ابوبکر جعابی
ابوالمفضل شیبانی
ابن جُلِّین دوری
د. طیف محدثان متهم به غلو و غالیان
ه. طیف محدثان واقفی
پنج. مجالس حدیثی امامیه در بغداد
شش. کتابها و آثار حدیثی تولید شده در بغداد (دوران غیبت)
هفت. ارتباط متکلمان امامی با جریان حدیثی امامیه در بغداد
نتیجهگیری
کتابنامه
آراى کلامى اختلافىِ شیخ مفید با نوبختیان با تکیه بر احادیث الکافى / علىنقى خدایارى
درآمد
۱. استحقاقى یا تفضلى بودن نبوت و امامت
۲. ولایت والیان ائمّه علیهم السلام به نص است یا اختیار؟
۳. معرفت امامان به همۀ صناعات و زبانها
یک. آگاهى امام از زبانى خاص
دو. آشنایى امام به کتابهاى آسمانى پیشین و علوم و سخنان پیامبران
سه. عمومات دال بر دامنۀ فراگیر و گستردۀ دانش امام
چهار. آگاهى امامان از زبان دیگر موجودات زنده
پنج. امامان، در مقام حجت خدا، جامع تمام کمالات
۴. ظهور معجزات و اعلام به دست ائمه علیهم السلام
یک. آگاهىهاى ائمه علیهم السلام از امور غیبى
دو. دارا بودن اسم اعظم توسط ائمه علیهم السلام
سه. مطیع بودن همه چیز براى ائمه علیهم السلام
چهار. وجود آیات پیامبران در نزد امامان علیهم السلام
پنج. امام و نشان دادن معجزه براى اثبات امامت خود
شش. وقوع معجزات از ائمّه علیهم السلام
۵. ظهور معجزات به دست منصوبان ائمّه علیهم السلام اعم از خواص، سفیران و ابواب
۶. امامان علیهم السلام و شنیدن سخن فرشتگان، بدون دیدن خود آنها
۷. احوال پیامبران و امامان علیهم السلام، پس از وفات
۸. گردآورى و تدوین قرآن
۹. وعد و وعید
۱۰. معرفت و طاعت کفار
یک. بسیاری از کفار به خدای متعال شناخت دارند
دو. کفار، در بسیارى از افعال، مطیع خدا هستند
سه. کفار، بر این معرفت و طاعت، در دنیا پاداش مىبینند
۱۱. احباط و تکفیر
یک. تکفیر
دو. احباط
۱۲. موافات
۱۳. معاصی صغیره و کبیره
۱۴. اسما و احکام
دیگر اختلافات
نتیجهگیری
کتابنامه
مقایسۀ اندیشههای کلامی نوبختیان با شیخ مفید و سید مرتضی / سید علی حسینیزاده خضرآباد
درآمد
معرفت و ابزار شناخت
رابطۀ عقل و وحی و ابزار شناخت
توحید و صفات
جهانشناسی
حرکت و سکون عالم
طبایع اربعه
بقای جواهر
مکان
عدل الهی و معاد
حقیقتِ انسان
استطاعت
ایمان و اسما و احکام
وعید
موافات
احباط
گناهان کوچک و بزرگ
معرفت و طاعت کفار
أعواض
نبوت
قرآن
امامشناسی
راه شناخت امام
علمِ امام
اعجازِ امام
ارتباط امام با فرشتگان
پیامبران و امامان پس از رحلت
انتخاب کارگزاران امام
نتیجهگیری
کتابنامه
جایگاه اجتماعی و سیاسی سید مرتضی و.../ سید علی حسینیزاده خضرآباد ــ سید اکبر موسوی تنیانی
درآمد
جایگاه اجتماعی
جایگاه خاندانی
نسبت با ائمه علیهم السلام
نسبت با زیدیه
نسبت با بنیعباس
نسبت با آل بویه و دیلمیان
جایگاه علمی و فرهنگی
مقام علمی و فرهنگی خاندان مرتضی
مقام علمی و فرهنگی سید مرتضی
جایگاه اقتصادی
جایگاه سیاسی
فرماندهی نظامی و تشکیل حکومت
نقابت
دیوان مظالم
امارت حج
دیگر مناصب
نتیجهگیری
کتابنامه
رویکرد متکلمان امامیه در بغداد به معتزلیانِ شیعهشده / عباس میرزایی نوکابادی
درآمد
رابطۀ نوبختیان با وراق و ابن راوندی
رابطۀ شیخ مفید با وراق و ابن راوندی
رابطۀ سید مرتضی، وراق و ابن راوندی
مقایسۀ اندیشههای سید مرتضی و ابن راوندی
نتیجهگیری
کتابنامه
میزان اثرپذیری سید مرتضی از معتزلۀ بصره در موضوع توحید و عدل / حیدر بیاتی
درآمد
پیشینۀ اتهام اثرپذیری متکلمان امامی از معتزله
تبیین فرضیۀ رقیب
بررسی میزان اثرپذیری سید مرتضی
منطقة الفراغ
موضع اول: پذیرش آرای معتزلۀ بصره
موضع دوم: توقف در برابر آرای معتزلۀ بصره
موضع سوم: رد آرای معتزلۀ بصره
نتیجهگیری
کتابنامه
فصل سوم: روششناسی و موضوعات کلامی
نگاه حوزۀ بغداد به راویان و آرای رجالی مدرسۀ حدیثی قم / علیرضا بهرامی ــ سید علیرضا حسینی
درآمد
تقابل به سبب اختلاف در بحث خبر واحد
تقابل به سبب تساهل در پذیرش روایات
معیارهای اعتبارسنجی قم و بغداد
۱. دفاع از راویان تضعیف شده
یک. جستوجو در آثار راوی
الف. حسین بن یزید بن محمد بن عبدالملک نوفلی
ب. احمد بن حسین بن سعید اهوازی
ج. محمد بن اورمه
د. حسین بن عبیداﷲ سعدی
ه.قاسم بن حسن بن علی بن یقطین
و. علی بن محمد قاسانی
دو. تثبیت شخصیت راوی
الف. محمد بن عیسی بن عبید
ب. نسبت دادن وضع به محمد بن موسی الهمدانی
۲. تعابیر منحصر به فرد در تعظیم مشایخ قم
یک. احمد بن محمد بن عیسی
دو. جعفر بن محمد بن قولویه
سه. احمد بن اسحاق
چهار. محمد بن حسن صفار
پنج. محمد بن علی بن بابویه (شیخ صدوق)
شش. محمد بن احمد بن داوود
هفت. محمد بن ابیالقاسم (ماجیلویه)
هشت. عبداﷲ بن جعفر حمیری
نه. محمد بن علی بن محبوب
ده. محمد بن حسن بن ولید (ابن ولید قمی)
۳. تضعیف راویان مورد پذیرش و نقد آرای رجالی قم
یک. طرد روایات عبدالرحمن بن ابیحماد
دو. تضعیف جهتی ابن بطه قمی
سه. قمی خواندن امیة بن علی قیسی
نکته
۴.تحسین آثار قم
یک. تمجید فراوانی تألیف
دو. تحسین برخی نگاشتههای قمیان
۵.پذیرش استثنا و رد استثنا شدگان
یک. ناشناخته بودن
دو. ضعیف بودن
۶.اعتماد بر طرق قمی در دسترسی به آثار
نتیجهگیری
کتابنامه
چگونگی مواجهۀ شیخ مفید با میراث حدیثی امامیه / عبدالهادى اعتصامی
درآمد
زندگینامه
معرفت فطری از منظر شیخ مفید
جبر و تفویض
اراده
قدر و قضا
استطاعت
افعال بندگان
بدا
خلقت ارواح
نتیجهگیری
کتابنامه
نقش اجماع در اندیشۀ کلامی سید مرتضی / حیدر بیاتی
درآمد
روششناسی کلامی سید مرتضی
عقل و دیگر منابع معتبر
خبر متواتر
اجماع
پیشینۀ تاریخی اجماع
سید مرتضی و اجماع
نمونههایی از کاربرد اجماع در اعتقادات
نتیجهگیری
کتابنامه
جایگاه عقل در کلام امامیه در مدرسۀ کلامی بغداد / محمدجعفر رضایی
درآمد
جایگاه عقل در بحث معرفت
وجوب نظر (استدلال عقلی)
رابطۀ عقل و وحی (نیازمندی عقل به وحی یا بینیازی از آن)
نتیجهگیری
کتابنامه
تطوّر معرفت اضطراری در مدرسۀ کلامی امامیه در بغداد / علی امیرخانی
مقدمه
مفهومشناسی
۱. معرفت اضطراری/ ضروری
۲ . معرفت فطری
۳. معرفت اکتسابی/ اختیاری
سیر تاریخی تطور معرفت اضطراری در بغداد
۱. بنونوبخت
۲. از بنینوبخت تا شیخ مفید
۳. شیخ مفید
۴. سید مرتضی
۵. شیخ طوسی
نتیجهگیری
کتابنامه
حیات پیشین انسان از دیدگاه متکلمان بغداد / امداد توران
درآمد
تفسیر و تأویل روایات بیانگر حیات پیشین
روایات خلقت نوری
روایات خلقت ارواح پیش از ابدان
روایات عالم ذر
تفسیر و تأویل آیۀ الست
حجیت نداشتن روایات حیات پیشین
قائم به نفس نبودن روح
خلاف عقل بودن حیات پیشین
بطلان تناسخ
بطلان غلو
نتیجهگیری
کتابنامه
آموزۀ بدا در اندیشۀ امامیه از آغاز غیبت تا پایان مدرسۀ بغداد / سیدجمالالدین موسوی
درآمد
نقطۀ آغازین
چراییِ تغییر در تبیین اندیشۀ بدا
اندیشۀ شیخ صدوق
شیخ مفید و بدا
سید مرتضی
شیخ طوسی
ابوالفتح کراجکی
نتیجهگیری
کتابنامه
تمامی حقوق این پایگاه به پژوهشگاه قرآن و حدیث تعلق دارد
