397
شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج1

(بگو: آيا اين شماييد كه واقعاً به آن كسى كه زمين را در دو هنگام آفريد، كفر مى‏ورزيد و براى او همتايانى قرار مى‏دهيد؟ اين است پروردگار جهانيان)

(آيا آفرينش شما دشوارتر است، يا آسمانى كه [ او ] آن را بر پا كرده است؟ سقفش را بر افراشت و آن را [ به اندازه معيّن ]درست كرد، و شَبَش را تيره و روزش را آشكار گردانيد . پس از آن، زمين را با غلتانيدن گسترد، آبش و چراگاهش را از آن ، بيرون آورد و كوه‏ها را لنگر آن گردانيد)

حديث‏

۲۶۷.امام على عليه السلام - از سخنان ايشان در وصف آفرينش جهان -:سپس خداوند سبحان ، فضاهاى شكافته و كرانه‏هاى گشوده و فضاهاى خالى ميان آسمان و زمين را ايجاد كرد و در آنها ، آبى با امواجى متلاطم و انبوه و متراكم ، روان ساخت و آن آب را بر پشت بادِ توفنده و سختْ كوبنده ، بر نشانْد، و به باد ، فرمان داد تا آب را [از هر سو ]باز گردانَد، و آن را بر سركشىِ آب ، مسلّط ساخت و آن باد را با آب ، هم‏مرز قرار داد. هوا (فضا) از زير آنها شكافته شد و آب ، از بالايش موج مى‏زد .
سپس خداوند پاك ، بادى [ديگر] آفريد و وزيدن آن را سِتَروَن قرار داد و آن باد را روزگارانى دراز ، در جايش ، در وزيدن نگه داشت و جريان آن را تند و توفنده ساخت و خاستگاهش را دشت‏ها قرار داد. سپس به آن باد ، فرمان داد تا آب انبوه و انباشته را بر هم زند و موج درياها را بر انگيزانَد . پس، آن باد، آب را چونان جنبانيدن مَشك، به تكان در آورد، و با همان شدّت كه در فضا مى‏وزيد، آب را به حركت در آورد . ابتداى آن را به انتهايش ، و ساكن آن را به سوى آب‏هاى خروشان پيوست، تا آن كه آب ، ارتفاع گرفت و امواج بلند آب ، كف بر آورد و آن كف را در فضايى شكافته، و جوّى باز و گشاده ، بالا برد و از آن كف ، هفت آسمان را آفريد و پايين آنها را موجى مهار شده و بالايشان را سقفى نگه داشته [از سقوط] و بامى افراشته ، قرار داد، بى آن كه ستونى ، آن آسمان را نگه داشته يا ميخى ، منظّم و استوارشان داشته باشد. سپس آن آسمان‏ها را به زيور اختران و نور اخگران فروزان آراست، و در آن ، چراغى پرتوافشان و حيرت‏انگيز (خورشيد) و ماهى تابنده را در مدارى گردان و سقفى روان و صفحه‏اى گردان ، به حركت در آورد .


شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج1
396

(قُلْ أَئِنَّكُمْ لَتَكْفُرُونَ بِالَّذِى خَلَقَ الْأَرْضَ فِى يَوْمَيْنِ وَ تَجْعَلُونَ لَهُ أَندَادًا ذَ لِكَ رَبُّ الْعَلَمِينَ) . ۱

(ءَأَنتُمْ أَشَدُّ خَلْقًا أَمِ السَّمَاءُ بَنَاهَا * رَفَعَ سَمْكَهَا فَسَوَّاهَا * وَ أَغْطَشَ لَيْلَهَا وَ أَخْرَجَ ضُحَاهَا * وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذَ لِكَ دَحَاهَا * أَخْرَجَ مِنْهَا مَاءَهَا وَ مَرْعَاهَا * وَالْجِبَالَ أَرْسَاهَا) . ۲

الحديث‏

۲۶۷.الإمام عليّ عليه السلام مِن خُطبَةٍ لَهُ يَصِفُ فيها خَلقَ العالَمِ - : ثُمَّ أنشَأَ - سُبحانَهُ - فَتقَ الأَجواءِ وشَقَّ الأَرجاءِ وسَكائِكَ ۳الهَواءِ ، فَأَجرى‏ فيها ماءً مُتَلاطِماً تَيّارُهُ ، مُتَراكِماً زخّارُهُ ۴ . حَمَلَهُ عَلى‏ مَتنِ الرّيحِ العاصِفَةِ ، وَالزَّعزَعِ ۵ القاصِفَةِ ، فَأَمَرَها بِرَدِّهِ ، وسَلَّطَها عَلى‏ شَدِّهِ ، وقَرَنَها إلى‏ حَدِّهِ . الهَواءُ مِن تَحتِها فَتيقٌ ، وَالماءُ مِن فَوقِها دَفيقٌ . ۶
ثُمَّ أنشَأَ سُبحانَهُ ريحاً اعتَقَمَ مَهَبَّها ۷وأدامَ مُرَبَّها ۸ ، وأعصَفَ مَجراها وأبعَدَ مَنشاها ، فَأَمَرَها بِتَصفيقِ الماءِ الزَّخّارِ ، وإثارَةِ مَوجِ البِحارِ ، فَمَخَضَتهُ ۹ مَخضَ السِّقاءِ ، وعَصَفَت بِهِ عَصفَها بِالفَضاءِ ، تَرُدُّ أوَّلَهُ إلى‏ آخِرِهِ ، وساجِيَهُ ۱۰ إلى‏ مائِرِهِ ۱۱ ، حَتّى‏ عَبَّ عُبابُهُ ، ورَمى‏ بِالزَّبَدِ رُكامُهُ ، فَرَفَعَهُ في هَواءٍ مُنفَتِقٍ ، وجَوٍّ مُنفَهِقٍ ۱۲ ، فَسَوّى‏ مِنهُ سَبعَ سَماواتٍ ، جَعَلَ سُفلاهُنَّ مَوجاً مَكفوفاً ، وعُلياهُنَّ سَقفاً مَحفوظاً ، وسَمْكاً مَرفوعاً ، بِغَيرِ عَمَدٍ يَدعَمُها ، ولا دِسارٍ ۱۳ يَنظِمُها . ثُمَّ زَيَّنَها بِزينَةِ الكَواكِبِ ، وضِياءِ الثَّواقِبِ ، وأجرى‏ فيها سِراجاً مُستَطيراً ، وقَمَراً مُنيراً ، في فَلَكٍ دائِرٍ ، وسَقفٍ سائِرٍ ، ورَقيمٍ مائِرٍ ۱۴ . ۱۵

1.فصّلت : ۹ .

2.النازعات : ۲۷ - ۳۲ .

3.السُّكاك : الجوُّ ، وهو ما بين السماء والأرض (النهاية : ج ۲ ص ۳۸۵ «سكك») .

4.زخر : زخر البحر : أي مدّ وكثُر ماؤه وارتفعت أمواجه (النهاية : ج ۲ ص ۲۹۹ «زخر») .

5.ريحٌ زَعْزَعٌ : شديدة (لسان العرب : ج ۸ ص ۱۴۲ «زعع») .

6.الدُّفاق : المطر الواسع الكثير (النهاية : ج ۲ ص ۱۲۵ «دفق») .

7.اعتقم مهبّها : جعل هبوبها عقيماً ، والريح العقيم لا تلقح سحاباً ولا شجراً .

8.قوله «وأدام مربّها» : قال قطب الدين الراوندي : أي أدام جمع الريح للماء وتسويتها له . قلت : تقرير ذلك أنّ الماء لمّا كان مقرّ الريح التي انتهت إليه وعملت في تحريكه ، كان ذلك هو مربّها أي الموضع الذي لزمته وأقامت به . فقوله : «وأدام مربّها» أي ملازمتها لتحريك الماء . ويحتمل أن يكون قد شبّهها في كونها سبباً للآثار الخيريّة وفي كثرتها وقوّتها بالديمة ، فكان محلّها ومقرّها الذي تصل إليه وتقيم به ، قد أدامه اللَّه : أي سقاه ديمة (شرح نهج البلاغة لابن ميثم : ص ۱۰۱) .

9.المَخْضُ : تحريك السِّقاء الذي فيه اللبن ؛ ليخرُج زُبْدُه (النهاية : ج ۴ ص ۳۰۷ «مخض») .

10.الساجي : أي الساكن (النهاية : ج ۲ ص ۳۴۵ «سجا») .

11.مار الشي‏ء يمور موراً : إذا جاء وذهب (النهاية : ج ۴ ص ۳۷۱ «مور») .

12.الفَهق : هو الامتِلاء والاتّساع (النهاية : ج ۳ ص ۴۸۲ «فهق») .

13.الدِسار : المِسْمار وجمعه دُسُر (النهاية : ج ۲ ص ۱۱۶ «دَسَرَ») .

14.رقيم مائر : يريد به وشي السماء بالنجوم (النهاية : ج ۲ ص ۲۵۴ «رقم») .

15.نهج البلاغة : الخطبة ۱ ، بحار الأنوار : ج ۵۷ ص ۱۷۷ ح ۱۳۶ .

  • نام منبع :
    شناخت‌نامه قرآن برپايه قرآن و حديث ج1
    تعداد جلد :
    4
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 123946
صفحه از 500
پرینت  ارسال به