مقصود واقعى و خارجى قرآن را تبیین و وظيفه الهى هر فرد را معيّن مى‏کند.

گفتار و رفتار اهل بيت علیهم السّلام، در طول حدود سه قرن به تحقّق پيوسته و اين، به معناى گشايش يک عرصه وسيع براى سرمشق گرفتن از ايشان در همه فراز و نشيب‏هاى زندگى است.

حديث، سخن و عمل معصومان را در درازاى سه قرن زندگى انسانى، حکايت مى‏کند و از اين رو، الگوهايى از تطبيق عملى قرآن و نمونه‏هايى از زندگى الهى را در پيش‏ديد ما مى‏نهد. حديث، انسان را به درون دين مى‏برَد، هسته و پوسته آن را يک جا به او مى‏نمايانَد و قواعد روزآمد کردن دين را در فرايند اجتهاد علمى، در اختيار مى‏نهد. اهل بيت علیهم السّلام،آموزه‏هاى جان‏بخش جاويد قرآن را در روزگار سختى و آسانى، آزادى و خفقان، رفاه و تنگ‏دستى و ده‏ها وضعيت ديگر، عينيت مى‏بخشند و الگويى براى سبْک زندگى ايمانى، به دست مى‏دهند؛ سبْکى از زندگى که خدا به آن رنگ زده است: «وَ مَنْ أَحْسَنُ مِنَ اللَّهِ صِبْغَةً»^۱ و حديث، گزارشگر اين زندگى ايمانى است. سخنى اين‏چنين، خود ارزش آن را دارد که در کنار سخن خداوند، فرا گرفته شود و ياد گيرنده‏اش، همچون ياد گيرنده کلام الهى، قدر بيند و بر صدر نشيند.

پيامبر اکرم، خود در تعليم کتاب و حکمت کوشيد و امام على علیه السّلام را به عنوان دانش‏آموخته برجسته اين مدرسه الهى، و گروهى از مسلمانان صدر اسلام را به عنوان الگوهايى پُرتلاش، فهيم، والا، ايثارگر، مجاهد و مقاوم، به همگان معرّفى کرد.

امام على و همه جانشينان او، يکى از پى ديگرى، اين زنجيره تعليم مقدّس را استمرار بخشيدند. آنان با تعليم و تربيت صدها راوى برجسته و پاسخ‏گويى به هزاران سؤال و شبهه، کوشيدند حديث را در همه ساحت‏هايش، فراز آورند. در تفسير قرآن به ارائه انبوهى از احاديث پرداختند که اکنون بيش از دوازده هزار از آنها در جوامع تفسير روايى، گِرد آمده‏ است. اين، شمار رواياتى است که آشکارا به قرآن، نظر دارند؛ و گر نه همه سخنان اهل بيت، برگرفته از قرآن و ناظر به آن هستند. در دانش فقه، به پرسشگرانِ بسيارى پاسخ دادند و تنها به محمّد بن مسلم، ۴۶ هزار مسئله آموختند^۲. اکنون مجموعه احاديث فقهى گزارش شده از آنان، شامل ده‏ها جلد کتاب

آموزش همگانى حديث^۱

آموزش باورها و نهادينه کردن ارزش‏ها، راهى است که حيات فرهنگى يک ملّت را استمرار مى‏بخشد و آن را ميان همه اقشار جامعه مى‏گسترَد. تمدّن بشر، از طريق تعليم و تعلّم، باقى مانده و گاه عمق و گسترش يافته است. هر نسل انسانى، ميراث نسل‏هاى پيشين را به نسل پس از خود انتقال داده است. پدران و مادران، باورها و ارزش‏هاى خود را در جامه‏اى نو يا با همان قالب کهن، به فرزندان خود، منتقل مى‏کنند. آموزگاران و مربّيان نيز همين رسالت را در برابر شاگردان خويش، بر دوش گرفته و نويسندگان و سخنرانان نيز سهمى مهم دارند.

اسلام، به عنوان دينى تمدّن‏ساز، همه باورها و ارزش‏هاى اساسى لازم و نيکو را در خود جاى داده است. روشن است که آموزش عناصر فرهنگى و ارزشى اين دين بزرگ، نياز هميشگى امّت اسلامى و راز بقاى آن است. نيز مى‏دانيم بيشتر آموزه‏هاى دينى اسلام، متن‏محور و برخاسته از قرآن و حديث است. اين به معناى نياز جامعه اسلامى به يادگيرى و ياددهى هميشگى قرآن و همچنين حديث، به عنوان گزارشگر سنّت پيامبر و سيره اهل بيت است. درخور توجّه اين که پيامبر اکرم - آورنده دين اسلام - در سفارش مهم و مشهورش، دو يادگار گران‏سنگ بر جاى مانده از خود را قرآن و عترت، معرّفى مى‏کند؛ قرآن، به عنوان وحى الهى؛ و عترت به عنوان مرجع اصلى تفسير و تطبيق آن.

بر اين پايه، همان گونه که عترت، همبَر کتاب خداست، سخن ايشان نيز همراه و همنواى کلام خداست. از زاويه‏اى ديگر، اين عترت است که در جارى زمان و همراه مردمان، در هر جا حضور دارد. گفتار و رفتار آنان است که همراه انسان و در سير حرکتش، او را از ترديد و دو راهى‏ها، رهايى مى‏بخشد. حديثِ ایشان است که بر سرِ هر پيچ تاريخى، آدمى را به سوى قرآن و حقّ مطلق فرا مى‏خواند. در هر جا که لازم است، موضع مى‏گيرد و